1. งานปั้นดิน   อาจจำแนกงานปั้นและวิธีการปั้นดินออกเป็นแต่ละประเภท ดังนี้

                                     - งานปั้นดินดิบ งานปั้นประเภทนี้ใช้ดินเหนียวที่นำมาจากแหล่งดินในธรรมชาติทั่วไป หากต้องการให้มีความแข็งแรงและคงทนอยู่ได้นานๆ จึงนำเอาวัสดุบางอย่างผสมรวมเข้ากับเนื้อดิน เพื่อเสริมให้ดินมีโครงสร้างแข็งแรงขึ้นเป็นพิเศษ ได้แก่ กระดาษฟาง กระดาษข่อยและตัวไพ่จีน 
                                     - งานปั้นดินเผา เป็นงานปั้นประเภทใช้ดินเหนียว ซึ่งนำมาจากแหล่งดินในธรรมชาติทั่วไป เช่นเดียวกับดินที่ ใช้ในงานปั้นดินดิบ แต่เนื้อดินที่จะใช้ในงานปั้นดินเผา ต้องใช้ทรายแม่น้ำ ที่ผ่านการร่อนเอาแต่ทรายละเอียดผสม ร่วมกับเนื้อดินแล้ว นวดดินกับทรายให้เข้าเป็นเนื้อเดียวกัน และทำให้เนื้อดินแน่น อนึ่ง การที่ใช้ทรายผสม ร่วมกับดินเหนียวเช่นนี้ ก็เพื่อช่วยมิให้เนื้อดินแตกร้าว เมื่อแห้งสนิท และ นำเข้าเผาไฟให้สุก
                                       

                                       เครื่องมือในงานปั้นดินดิบและงานปั้นดินเผา   อาจจะมีจำนวนมากหรือน้อยชิ้น ต่างกันไปตามแต่ความต้องการและจำเป็น สำหรับช่างปั้นแต่ละคน  สำหรับงานปั้นดินอย่างโบราณวิธี มีเครื่องมือดังนี้

                                                   1. ไม้ขูด ใช้สำหรับขูด ควักดิน
                                                   2. ไม้เนียน ใช้สำหรับปั้นแต่งส่วนย่อยๆ
                                                   3. ไม้กวด ใช้สำหรับกวดดินให้เรียบ
                                                   4. ไม้กราด ใช้สำหรับขูดผิวดิน ส่วนที่ไม่ต้องการออกจากงานปั้น

                                        การปฏิบัติงานปั้นดินดิบและงานปั้นดินเผา ดำเนินงานด้วยขั้นตอน ดังนี้

                                                   1. งานขึ้นรูป คือ การก่อตัวด้วยดินขึ้นเป็นรูปทรงเลาๆ อย่างที่เรียกว่า "รูปโกลน" ลักษณะเป็นรูปหยาบๆ ทำพอเป็นเค้ารูปทรง โดยรวมของสิ่งที่จะเพิ่มเติมส่วนละเอียดให้ชัดเจนต่อไป                                                  
                                                   2. งานปั้นรูป คือ การนำดินต่อเติมขึ้นบนรูปโกลนหรือรูปทรงโดยรวมที่ได้ขึ้นรูปไว้แต่ต้น ปรากฏรูปลักษณ์ที่ชัดเจนตามที่ต้องการจะปั้นให้เป็นรูปนั้นๆ จนเป็นรูปปั้นที่มีความชัดเจนสมบูรณ์ ดังความมุ่งหมายของช่างปั้น ผู้ทำรูปปั้นนั้น
                                                   3. งานปั้นเก็บส่วนละเอียด เป็นกระบวนการปั้นขั้นหลังสุด โดยทำการปั้น แต่งส่วนที่ละเอียดให้ชัดเจนเน้นหรือเพิ่มเติม ส่วนที่ต้องการให้เห็นสำคัญ หรือแสดงออกความรู้สึกเนื่องด้วยอารมณ์ต่างๆ ของช่างปั้น

งานปั้นดินดิบ

http://www.suratphotoclub.net/forum/uploads/monthly_07_2010/post-183-1279037843.jpg 

งานปั้นดินเผา

 http://www.painaima.com/old2/resources/webboard/wb_5_3_13.jpg