บทวิเคราะห์

     ธรรมดารถขับเร็วไปในถนนซึ่งมีโคลน โคลนนั้นย่อมกระเด็นเปรอะเปื่อนรถเป็นธรรมดา และบางทีก็เป็นอันตรายได้ดดยเหตุที่ม้าพลาดหรือล้ม แต่ล้อแห่งรถนั้นในเวลาที่ถึงที่หยุดแล้วจะมีโคลนก้อนใหญ่ ๆ ติดอยู่ก็หาไม่ เพราะว่าโคลนซึ่งตืดล้อในระหว่างที่เดินทางนั้นได้หลุดกระเด็นไปเสียแล้ว ด้วยอำนาจความเร็วแห่งรถนั้น ส่วนรถที่ขับขี่ช้า ๆไปในถนนซึ่งมีโคลนทางเดียวกันย่อมย่อมไม่สู้จะเปรอะเปื้อนหรือเป็นอันตรายด้วยเหตุที่ม้าพลาดหรือล้มนั้นจริง แต่ล้อแห่งรถนั้นย่อมเต็มไปด้วยโคลนอันใหญ่และเหนียวเตอะตัง ซึ่งนอกจากดูแลไม่เป็นที่จำเริญตาแล้ว ยังสามารถเป็นเครื่องกีดขวางและทำให้ล้อเคลื่อนช้าลงได้
ฯลฯ
             เราทั้งหลายควรจะลืมตาของเรา  และพิจารณาดูก้อนโคลนต่าง ๆ ว€งตืดอยูกับล้อแห่งความเจริญของชาติเรา เราจะเห็นว่าโคลนเหล่านี้บางก้อนได้ติดมานานแล้ว และเป็นการลำบากที่จะเปลื้องออกให้เกลี้ยงได้ในคราวเดียว แตถ้าประกอบด้วยวิริยภาพแลพความบากบั่น เราก้สามารถที่จะชำระโคลนนั้นออกได้หมดในเวลาอันควรเหมือนกัน
      
           ข้อความข้างต้นคัดมาจากคำนำเรื่องโคลนติดล้อ เมื่ออ่านข้อความนี้นักเรียนคงเข้าใจทันทีว่า ผู้เขียนบทมีความมุ่งหมายจะกล่าวถึงปัญหาและอุปสรรคต่างๆ ที่กีดขวาเหนี่ยวรั้งความเจริญของชาติ  บทความเรื่องโคลนติดล้อเป็นเป็นราชนิพนธ์ของพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัวซึ่งลงพิมพ์ ในหนังสือพิมพ์รายวันเมื่อ          พ.ศ ๒๔๘๕

โคลนติดล้อ

การเอาอย่างโดยไม่ไตร่ตรอง

การทำตนให้ต่ำต้อย

การบูชาหนังสือจนเกินเหตุ

ความเป็นนิยมเสมียน

ความเห็นผิด

ถือเกียรติยศไม่มีมูล

ความจนไม่จริง

แต่งงานชั่วคราว

ความรับผิดชอบขิงบิดามารดา

การค้าหญิงสาว

ความหยุมหยิม

หลักฐานไม่มั่นคง

ประวัติผู้แต่ง

การศึกษาของผู้แต่ง