หน้าที่ของพยัญชนะ

๑. เป็นพยัญชนะต้น คือ พยัญชนะซึ่งอยู่ต้นพยางค์ พยัญชนะทุกตัวทำหน้าที่เป็นพยัญชนะต้นได้

๒. เป็นตัวสะกด คือ พยัญชนะที่อยู่ท้ายพยางค์มี ๘ เสียง เรียกว่ามาตราสะกด ได้แก่

แม่กน มี น เป็นตัวสะกด และตัวอื่นทำหน้าที่เป็นตัวสะกดแทนได้ ได้แก่ น ญ ณ ร ล ฬ
แม่กง มี ง เป็นตัวสะกด แม่กม มี ม เป็นตัวสะกด
แม่เกอว มี ว เป็นตัวสะกด
แม่กก มี ก เป็นตัวสะกด และตัวอื่นทำหน้าที่เหมือนตัว ก ได้แก่ ก ข ค ฆ
แม่กด มี ด เป็นตัวสะกดและตัวอื่นทำหน้าที่เหมือนตัว ด ได้แก่ ด จ ช ซ ฎ ฏ ฐ ฑ ฒ ด ถ ท ธ
แม่กบ มี บ เป็นตัวสะกด และตัวอื่นทำหน้าที่เหมือนตัว บ ได้แก่ บ ป พ ฟ ภ

เสียงพยัญชนะท้ายพยางค์หรือพยัญชนะสะกด เช่น

/ก/ มัก มรรค สุก สุด เมฆ
/ด/ บาท ชาติ คาด กฎหมาย ปรากฏ
/บ/ บาป พาบภาพ ลาภ กราฟ
/ง/ ทาง องค์
/น/ กาน บริเวณ เรียน กาล กาฬ
/ม/ คำ ธรรม
/ย/ ได ใย ชัย อาย
/ว/ เสา สาว

๓. เป็นตัวการันต์ คือ พยัญชนะที่อยู่ท้ายแต่ไม่ออกเสียงส่วนมากมาจากภาษาอื่น

๔. เป็นตัวอักษรควบ คือ พยัญชนะที่ออกเสียงกล้ำกับ ร ล ว

๕. เป็นอักษรนำ คือ พยัญชนะ ๒ ตัวประสมกันสระเดียวกันแต่ออกเสียง ๒ พยางค์

๖. พยัญชนะที่เป็นรูปสระด้วย คือ ย ว อ

๗. พยัญชนะอัฒสระ คือ พยัญชนะที่มีเสียงกึ่งสระ ได้แก่ ย (อิ อี) ร (ฤ ฤา) ล (ฦ ฦา) อ (อุ อู )

๘. พยัญชนะที่ไม่ใช้เป็นตัวสะกด ได้แก่ ฌ ฉ ผ ฝ ห อ ฮ (ฃฅ)

๙. พยัญชนะทีทำไม่ใช้ในปัจจุบัน คือ ฃ ฅ