5. สถาบันการเมืองการปกครอง
              สถาบันการเมืองการปกครอง เป็นสถาบันสังคมที่เป็นแบบแผนที่เกี่ยวข้องกับการสนองความต้องการของสมาชิก ในการดำรงชีวิตตามกฎระเบียบของสังคม ควบคุมกลุ่มคนต่างๆในสังคมให้ดำรงชีวิตร่วมกันอย่างมีระเบียบ และมีความปลอดภัย
กลุ่มสังคมในสถาบันการเมืองการปกครองสถาบันการเมืองการปกครองประกอบด้วยกลุ่มสังคมต่างๆ ที่สำคัญคือกลุ่มสังคมที่มีการจัดระเบียบอย่างชัดแจ้ง ที่เรียกว่าองค์การ(Organization) เช่น สภานิติบัญญัติ คณะรัฐมนตรี กระทรวง ทบวง พรรคการเมือง เป็นต้น แต่ละองค์การประกอบด้วยตำแหน่งหรือสถานภาพทางสังคม เพื่อกระทำบทบาท และหน้าที่ตามสถานภาพทางสังคมเหล่านั้น เช่น ข้าราชการพลเรือน สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร ทหาร ตำรวจ เป็นต้น องค์การที่สำคัญมีดังนี้
1.ฝ่ายนิติบัญญัติ คือ องค์การที่นำหน้าที่ออกกฎหมาย เพื่อสร้างกฎเกณฑ์มาตรฐานตามประพฤติของประชาชนให้เกิดระเบียบ เช่น รัฐสภา สภาจังหวัด เป็นต้น
2.ฝ่ายบริหาร คือ องค์การที่ทำหน้าที่ในการบริหาร และการบริการให้แก่สมาชิกโดยส่วนรวม เช่น รัฐบาล หน่วยงานราชการต่างๆ เป็นต้น
3.ฝ่ายตุลาการ คือ องค์การที่ทำหน้าที่ตีตามกฎหมาย ในกรณีที่สมาชิกในสังคม เกิดความขัดแย้งระหว่างกัน เช่น ตุลาการรัฐธรรมนูญ ศาล เป็นต้น
หน้าที่ของสถาบันการเมืองการปกครอง แบบแผนพฤติกรรมของสมาชิกในสถาบันการปกครองเกิดขึ้น เพื่อกระทำหน้าที่ ดังนี้
1. สร้างระเบียบกฎเกณฑ์ให้แก่สังคม โดนมีองค์การที่ทำหน้าที่สร้างกฎหมายเพื่อคุ้มครองให้ ระบบความสัมพันธ์ของสถาบันอื่น ๆ ในสังคมดำเนินไปตามวัตถุประสงค์ของสถาบันนั้น เช่น สถาบันครอบครัว ย่อมจะมีต้องมีกฎหมายเกี่ยวกับครอบครัว เป็นเครื่องควบคุมแบบแผนความสัมพันธ์ของสมาชิกในครอบครัว ในสถาบันการศึกษามีการออกกฎหมายการศึกษาภาคบังคับ เพื่อควบคุมสมาชิกทุกคนให้เข้าศึกษาในระดับประถมศึกษา เป็นต้น
2. วินิจฉัยข้อขัดแย้งระหว่างสมาชิกในสังคม มีองค์การทางตุลาการทำหน้าที่ให้ความยุติธรรมแก่สมาชิกที่มีข้อขัดแย้งระหว่างกัน
3. หน้าที่ในการบริหารองค์การของรัฐบาลกลาง และรัฐบาลท้องถิ่น ซึ่งจะให้บริการหรือดูแลทุกข์สุขเพื่อผลประโยชน์ส่วนรวมของสมาชิกในสังคม
4. การป้องกันและรักษาความปลอดภัยทั้งภายใน และภายในสังคม และจากสังคมภายนอก เช่น ป้องกันการก่ออาชญากรรมภายในสังคม ป้องกันสงครามจากสังคมภายนอก รวมทั้งร่วมมือกับสังคมอื่นๆ เป็นต้น เพื่อรักษาความสงบสุขของสังคมร่วมกัน
แบบแผนพฤติกรรมในการประพฤติปฏิบัติของสมาชิก สถาบันการเมืองการปกครองประกอบไปด้วยแบบแผนพฤติกรรม เพื่อสนองหน้าที่ต่างๆของสถาบันให้บรรลุผล เช่น แบบแผนพฤติกรรมในการเลือกตั้ง แบบแผนพฤติกรรมในการปฏิบัติงานของราชการ แบบแผนพฤติกรรมในการประชุมรัฐสภา แบบแผนการสอบสวนและพิจารณาพิพากษาคดี เป็นต้น ซึ่งแตกต่างกันไปตามวัฒนธรรมของแต่ละสังคม
สัญลักษณ์ และค่านิยม สัญลักษณ์ที่สำคัญของสถาบันการเมืองการปกครอง ได้แก่ ธงชาติ เลพงชาติ เครื่องหมายสัญลักษณ์ขององค์การราชการแต่ละแห่ง เป็นต้น สำหรับค่านิยมของสถาบันการเมืองการปกครอง มีความแตกต่างกันตามวัฒนธรรมของแต่ละสังคม เช่น ค่านิยมในการปกครองระบบประชาธิปไตย ค่านิยมในเรื่องความซื่อสัตย์สุจริตของข้าราชการ เป็นต้น

ที่มาของข้อมูล : เอกสารประกอบการเรียนวิชามนุษย์กับสังคม (ส42206) โรงเรียนสตรีศรีสุริโยทัย