ด้านการพระศาสนาทรงทำนุบำรุงและจัดการให้เหมาะสมเจริญรุ่งเรือง ทรงสถาปนามหาจุฬาลงกรณ์ ราชวิทยาลัยขึ้น ณ วัดมหาธาตุ และมหามงกุฎราชวิทยาลัยขึ้น ณ วัดบวรนิเวศวิหาร เพื่อให้เป็นสถานศึกษาพระปริยัติธรรม และวิชาการชั้นสูง นอกจากนั้น ยังทรงสร้างวัดเทพศิรินทราวาส และวัดเบญจมบพิตร ซึ่งนับว่าเป็นสถาปัตยกรรมที่งดงามยิ่งแห่งหนึ่งของกรุงเทพ ฯ   6 ธันวาคม พ.ศ. 2443 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ทรงโปรดให้อาราธนาพระภิกษุสงฆ์จำนวน 33 รูป ซึ่งโปรดให้คัดเลือกไว้แล้ว และให้รวมฝึกอบรมอยู่ที่วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฏิ์ มาจำวัดที่วัดเบญจมบพิตร และในคราวนี้เองได้พระราชทานที่วัดเพิ่มเติม และสร้อยนามต่อท้ายชื่อวัดว่า "ดุสิตวนาราม" เรียกรวมกันว่า "วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนาราม" เดิมวัดเบญจมบพิตรเป็นวัดโบราณชื่อ "วัดแหลม" หรือ "วัดไทรทอง" ไม่ปรากฏหลักฐานว่าสร้างในสมัยใด ถึงสมัยรัชกาลที่ 4 ได้พระราชทานนามวัดใหม่ว่า "วัดเบญจบพิตร" ต่อมารัชกาลที่ 5 ได้ทรงประกาศสถาปนาวัดเบญจมบพิตรไปเมื่อวันที่ 1 มีนาคม พ.ศ. 2442 และเริ่มบูรณะจนแล้วเสร็จในปี 2443

   วัดที่รัชกาลที่ 5 ทรงสร้างมี 7 วัด ดังนี้
1. วัดเทพศิรินทราวาส
2. วัดราชาธิวาส
3. วัดราชบพิธ
4. วัดเบญจมบพิตร
5. วัดนิเวศธรรมประวัติ
6. วัดอัษฎาคนิมิตร
7. วัดจุฑาทัศธรรมสภาราม

    วัดที่รัชกาลที่ 5 ทรงบูรณปฏิสังขรณ์ มี 8 วัด ดังนี้
1. วัดสระเกศ
2. วัดปฐมนิวาส
3. วัดพระศรีรัตนศาสดาราม
4. วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์
5. วัดมกุฏกษัตริยาราม
6. พระพุทธบาทสระบุรี
7. วัดสุวรรณคาราม
8. พระปฐมเจดีย์ (ทรงสร้างต่อจากสมเด็จพระบรมชนกนาถ)

   สถานศึกษาชั้นสูงทางศาสนาที่รัชกาลที่ 5 ทรงสร้างมี 2 แห่งคือ
1. มหามกุฏราชวิทยาลัย
2. มหาจุฬาลงกรณ์ราชวิทยาลัย

    ผลงานพระราชนิพนธ์ทั้งหมด 10 เรื่อง
1.  พระราชพิธี 12 เดือน
2.  ไกลบ้าน
3.  พระราชวิจารณ์
4.  เงาะป่า
5.  ลิลิตนิทราชาคริต
6.  เสด็จประพาสต้น
7.  วงศ์เทวราช
8.  กาพย์เห่เรือ
9.  ประชุมโคลงสุภาษิต
10. โคลงบรรยายภาพรามเกียรติ์

    กวีในรัชสมัยรัชกาลที่ 5 มี 8 พระองค์
1. สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ
2. พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิป ประพันธ์พงศ์
3. พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพิชิตปรีชาพร
4. สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์
5. พระยาศรีสุนทรโวหาร
6. หลวงธรรมมาภิมณฑ์ (ถึก จิตรกถึก)
7. เทียนวรรณ (ต.ว.ส. วิณณาโภ)
8. ก.ศ.ร. กุหลาบ (กุหลาบ รถกิจ)

   มีช้างเผือกที่ค้นพบทั้งหมด 5 เชือก คือ
1. พระเศวตวรวรรณ
2. พระมหาพีรพรรณคชพงษ์
3. พระเศวตสุวภาพพรรณ
4. พระเทพคชรัตนกรินี
5. พระเศวตสุนทรสวัสดิ์