อิเหนา  ( ตอนศึกกะหมังกุหนิง )

ท้าวกะหมังกุหนิงกับประไหมสุหรีมีโอรสชื่อ  วิหยาสะกำ  ในคราวที่วิหยาสะกำออกประพาสป่า  องค์ปะตาระกาหลาได้แปลงร่างเป็นกวางทองเพื่อล่อวิหยาสะกำมายังต้นไทรที่พระองค์ซ่อนรูปวาดบุษบาไว้  เมื่อวิหยาสะกำเห็นรูปวาดของบุษบาก็หลงรักนางจนคลั่ง   ท้าวกะหมังกุหนิงสืบทราบว่านางคือบุษบา  ธิดาท้าวดาหาที่ตอนนี้เป็นคู่หมั้นของจรกาแล้ว   แต่ด้วยความรักและสงสารลูกจึงส่งทูตไปสู่ขอบุษบาให้วิหยาสะกำแต่เมื่อท้าวดาหาปฏิเสธท้าวกะหมังกุหนิงจึงสั่งยกทัพมาเมืองดาหาเพื่อจะชิงตัวบุษบา
ท้าวดาหาส่งพระราชสาส์นไปขอความช่วยเหลือจากท้าวกุเรปัน (พี่ชาย)  ท้าวกาหลังและท้าวสิงหัดส่าหรี (น้องชาย)  และจรกาให้ยกทัพมาช่วยกันรบป้องกันเมืองดาหา
เมื่อท้าวกุเรปันได้รับข่าวแล้วจึงให้ทหารนำจดหมายไปให้อิเหนาที่อยู่เมืองหมันหยา(เมืองจินตหรา) อิเหนาไม่อยากไปแต่กลัวพ่อโกรธเลยต้องไป  ในที่สุดอิเหนาก็ยกทัพมากับกะหรัดตะปาตี (พี่ชายคนละแม่)  ทำให้ท้าวดาหาดีใจมากเพราะเชื่อมั่นว่าอิเหนาต้องรบชนะแต่ด้วยความที่อิเหนาเคยทำให้ท้าวดาหาโกรธเรื่องปฏิเสธการแต่งงานกับบุษบาจนทำให้เกิดเรื่องขึ้นมาอิเหนาจึงตัดสินใจสู้รบให้ชนะก่อนแล้วค่อยเข้าไปเฝ้าท้าวดาหา
ในที่สุดเมื่อท้าวกะหมังกุหนิงยกทัพมาใกล้ดาหาทำให้เกิดการต่อสู้กับกองทัพของอิเหนา  ในที่สุดสังคามาระตาก็เป็นผู้ฆ่าวิหยาสะกำ  ส่วนอิเหนาเป็นผู้ฆ่าท้าวกะหมังกุหนิงตายในสนามรบด้วยกริชเทวา
หลังจากนั้นท้าวปาหยันกับท้าวประหมัน (พี่กับน้องของท้าวกะหมังกุหนิง)   ก็ยอมอ่อนน้อมต่ออิเหนา   อิเหนาจึงอนุญาตให้ระตูนำพระศพของทั้งสองกลับไปทำพิธีตามพระราชประเพณี

บทชมความงามวิหยาสะกำ

พระทนต์แดงดังแสงทับทิม
เพริศพริ้มเพราพักตร์คมขำ
ผิวพรรณผุดผ่องเพียงทองคำ
วิไลลักษณ์เลิศล้ำอำไพ 

บทแสดงความเสียใจที่อิเหนามีต่อวิหยาสะกำ

หนุ่มน้อยโสภาน่าเสียดาย  ควรจะนับว่าชายโฉมยง
ทนต์แดงดั่งแสงทับทิม         เพริศพริ้มเพรารับกับขนง
เกศาปลายงอนงามทรง        เององค์สารพัดไม่ขัดตา
กระนี้ฤๅบิดามิพิศวาส           จนพินาศด้วยโอรสา
แม้นว่าระตูจรกา                 งามเหมือนวิหยาสะกำนี้
จะมิได้ร้อนรนด้วยปนศักดิ์      น่ารักรูปทรงส่งศรี
ตรัสแล้วลีลาขึ้นพาชี            กลับไปยังที่พลับพลาพลัน

ตำแหน่งมเหสีทั้ง  ๕ 

ประไหมสุหรี  มะเดหวี  มะโต  ลิกู  เหมาหลาหงี

ตำแหน่งพระชายาของอิเหนา  ( ๑๐  พระองค์ )

จินตะหราวาตี          ประไหมสุหรีฝ่ายขวา
บุษบา                  อัครชายาฝ่ายซ้าย
สการะวาตี              มะเดหวีฝ่ายขวา
มาหยารัศมี            มะเดหวีฝ่ายซ้าย
บุษบาวิลิศ             มะโตฝ่ายขวา
บุษบากันจะหนา      มะโตฝ่ายซ้าย
กะระติกา               ลิกูฝ่ายขวา
อรสานารี               ลิกูฝ่ายซ้าย
สุหรันกันจาส่าหรี      เหมาหลาหงีฝ่ายขวา
หงยาหยา              เหมาหลาหงีฝ่ายซ้าย