โปงลาง
๒ อารมณ์ความรู้สึก
ผู้แต่ง อาศัยอารมณ์ความรู้สึกของตนเอง หรืออาจจะจินตนาการถึงอารมณ์ความรู้สึกของผู้อื่น แล้วถ่ายทอดออกมาเป็นดนตรี เป็น
ทำนองเพลง เช่น
ลายแม่ฮ้างกล่อมลูก
“นอนซะแม่เยอ หลับตาซะแม่เยอ ผู้สาวเข็ญฝ้าย เดือนหงายถ่าผู้บ่าว...” เสียงแม่หม้ายร้องเพลงกล่อมลูก ดังแว่วมาจากเรือนน้อย
อันไกลห่างจากเรือนหลังอื่น...ลายเพลงนี้ จินตนาการถึงแม่ฮ้าง (แม่หม้าย) ซึ่งยากจนอยู่แล้ว สามียังหนีหาย (หรือตายจาก) ทิ้งลูกน้อย
ไว้ให้เลี้ยง เมื่อแม่ฮ้างจะออกไปหาอหาร ไปทำงาน ไม่สามารถจะพาลูกน้อยไปด้วยได้ จำต้องกล่อมลูกให้นอนหลับก่อน ทั้งคิดถึงสามี
ทั้งห่วงลูกน้อย ทั้งต้องหาเลี้ยงชีวิต... นี่คืออารมณ์ความรู้สึกของแม่ฮ้างขณะกล่อมลูกน้อย... อะไรจะโศกซึ้งปานนี้ อะไรจะรันทดใจ ปาน
นี้ อะไรจะว้าเหว่ใจปานนี้..
ลายสาวคอยอ้าย
จินตนาการถึงความรักของสาวน้อยชาวบ้าน กับหนุ่มนายากไร้ ชายหนุ่มจำต้องเข้ากรุงเทพฯ หางานทำ หวังเก็บเงินไปแต่งงาน แต่
ด้วยเหตุอะไรไม่ทราบกลับหายไปนานปี ไม่มีข่าวคราว สาวน้อย ด้วยมั่นในรัก มั่นในสัญญา จึงตั้งตาเฝ้ารอคอย ณ บ้านน้อยปลายนา
หวังเพียงว่า หนุ่มนาคนรัก สักวันจะหวนคืนความรู้สึกนี้ คนที่เฝ้าหวัง คนที่รอคอย โดดเดี่ยว เดียวดาย จะเข้าใจดี