ประวัติศาสตร์ หมายถึง วิชาว่าด้วยเรื่องราวเกี่ยวกับพฤติกรรมของมนุษย์ในอดีตตั้งความสำเร็จ และความล้มเหลวรวมทั้งสิ่งที่มนุษย์ค้นคว้าและประดิษฐ์ขึ้น ศึกษาโดยอาศัยร่องรอยและหลักฐานทางประวัติศาสตร์ ซึ่งนักประวัติศาสตร์ต้องใช้วิธีการทางประวัติศาสตร์ในการศึกษาค้นคว้า โดยคำนึงถึงมิติเวลา และความสำคัญที่เรื่องราวนั้นๆ ก่อให้เกิดผลกระทบต่อสังคม

วิธีการทางประวัติศาสตร์

- ตั้งคำถาม/หัวข้อที่สนใจ
- สำรวจเอกสาร
- ตั้งสมมติฐาน
- ค้นคว้าข้อมูล/หลักฐานทางประวัติศาสตร์
- วิเคราะห์/ประเมินคุณค่าของหลักฐาน
- การตีความ
- การวิเคราะห์

การศึกษาประวัติศาสตร์ด้วยวิธีทางประวัติศาสตร์      มีความสำคัญและมีประโยชน์เพราะ
- ทำให้การศึกษาค้นคว้าทางประวัติศาสตร์เป็นไปอย่างมีเหตุผลและเป็นระบบ
- ทำให้ได้เรียนรู้ความเป็นมาและวิวัฒนาการของมนุษย์ในอดีต ประสบการณ์ของมนุษย์ในประวัติศาสตร์เป็นบ่อเกิดแห่งความรู้ของมนุษย์สมัยต่อมา
- สามารถอธิบายความสัมพันธ์ของเหตุการณ์ทั้งหมดในแง่ของเวลา บุคคล สถานที่ ฯลฯ
- ช่วยกันรักษาความต่อเนื่องของอดีต ปัจจุบัน และอนาคต
- ทำให้มีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับประสบการณ์ต่างๆ ของมนุษย์อย่างมีเหตุผล มองเห็นคุณค่าของมนุษย์ที่สร้างความเจริญด้านต่างๆแก่สังคม
- สามารถใช้เป็นบทเรียน หรือ แบบอย่างในการแก้ปัญหา และในการประพฤติของคนในสังคมตามวิถีทางที่ถูกต้อง ทำให้มนุษย์มีวิวัฒนาการตามแนวทางที่เหมาะสม
- ทำให้ผู้ศึกษามีความเฉลียวฉลาดขึ้น สามารถนำความรู้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์ทั้งปัจจุบันและอนาคต

การศึกษาประวัติศาสตร์

- แบ่งตามยุคสมัย เช่น สมัยก่อนประวัติศาสตร์ สมัยประวัติศาสตร์ ฯลฯ
- แบ่งตามขอบเขต เช่น ประวัติศาสตร์ไทย ประวัติศาสตร์สากล ประวัติศาสตร์ท้องถิ่น ฯลฯ
- แบ่งตามด้านต่างๆ เช่น ประวัติศาสตร์การเมืองการปกครอง ประวัติศาสตร์เศรษฐกิจ ประวัติศาสตร์สังคม ฯลฯ
- แบ่งตามภูมิศาสตร์ เช่น ประวัติศาสตร์เอเชีย ประวัติศาสตร์อเมริกา ฯลฯ

หลักฐานทางประวัติศาสตร์

- จำแนกตามความสำคัญ ได้แก่ หลักฐานขั้นต้น หรือ ปฐมภูมิ หลักฐานชั้นรอง หรือ ทุติยภูมิ
- จำแนกตามหลักฐานลักษณะ ได้แก่ หลักฐานลายลักษณ์อักษร และ หลักฐานที่ไม่เป็นลายลักษณ์อักษร