นายกรัฐมนตรีคนที่ 7

นายปรีดี พนมยงค์

(หลวงประดิษฐ์มนูธรรม)

ภาพจาก : http://www.chaloke.com/spaw/images/090511_12.jpg 

ระยะเวลาดำรงตำแหน่ง

 สมัยที่ 1 : คณะรัฐมนตรี คณะที่ 15 : 24 มีนาคม 2489 - 11 มิถุนายน 2489 

 สมัยที่ 2 : คณะรัฐมนตรี คณะที่ 16 : 11 มิถุนายน 2489 - 21 สิงหาคม 2489

ประวัติ

นายปรีดี พนมยงค์ เกิดเมื่อวันที่ 11 พฤษภาคม 2443

ที่ตำบลท่าวาสุกรี อำเภอกรุงเก่า จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

เป็นบุตรของนายเสียง กับ นางลูกจันทร์ พนมยงค์

สมรสกับท่านผู้หญิงพูนศุข พนมยงค์

 เริ่มการศึกษาในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา

และเข้าศึกษาในระดับอุดมศึกษาที่โรงเรียนกฎหมาย กระทรวงยุติธรรม

สอบไล่ได้เป็นเนติบัณฑิตสยาม เมื่ออายุเพียง 19 ปี

ในปี พ.ศ. 2463 ได้รับทุนไปศึกษาต่อวิชากฎหมายที่ประเทศฝรั่งเศส

โดยศึกษาภาษาฝรั่งเศสและความรู้ทั่วไปที่ วิทยาลัยกอง (Lycee Caen)

 และศึกษากฎหมายที่มหาวิทยาลัยกอง (Caen)

ได้รับปริญญาทางกฎหมายและได้ "ลิซองซิเอ ทางกฎหมาย"

จากนั้นศึกษาต่อที่มหาวิทยาลัยปารีส

ได้ดุษฎีบัณฑิตทางกฎหมาย (Docteur en Droit) ฝ่ายเนติศาสตร์

และประกาศนียบัตรชั้นสูงทางเศรษฐศาสตร์ จากมหาวิทยาลัยปารีส

 ในระหว่างที่ศึกษาอยู่ที่ประเทศฝรั่งเศส ได้รับเลือกเป็นสภานายกแห่งสมาคมนักเรียนไทยในประเทศฝรั่งเศส

เมื่อเดินทางกลับประเทศไทย นายปรีดี พนมยงค์

ได้เข้ารับราชการเป็นผู้พิพากษาในกระทรวงยุติธรรมเมื่อปี พ.ศ. 2469

แล้วย้ายไปเป็นเลขานุการกรมร่างกฎหมายและเป็นอาจารย์สอนกฎหมายปกครองในโรงเรียนกฎหมาย

จนกระทั่งได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นอำมาตย์ตรีหลวงประดิษฐ์มนูธรรม เมื่อปี พ.ศ. 2472

 นายปรีดี พนมยงค์ เป็นบุคคลสำคัญในการก่อการเปลี่ยนแปลงการปกครอง

เมื่อวันที่ 24 มิถุนายน 2475 และได้รับมอบหมายให้เป็นผู้ร่างรัฐธรรมนูญชั่วคราวในครั้งนั้น

ในปี พ.ศ. 2476 ได้ร่างเค้าโครงเศรษฐกิจแห่งชาติขึ้นเสนอรัฐบาล

แต่ไม่ได้รับความเห็นชอบและถูกกล่าวหาว่าเป็นคอมมิวนิสต์

นายปรีดี พนมยงค์ จึงต้องเดินทางออกนอกประเทศ

 ภายหลังเมื่อพันเอกพระยาพหลพลพยุหเสนาทำรัฐประหาร เมื่อวันที่ 20 มิถุนายน 2476

รัฐบาลได้ตั้งคณะกรรมการในคณะหนึ่งเพื่อสอบสวนว่านายปรีดี พนมยงค์ เป็นคอมมิวนิสต์หรือไม่

 ผลการสอบสวนปรากฎว่า นายปรีดี พนมยงค์ ไม่มีมลทิน

และนายปรีดี พนมยงค์ ได้รับแต่งตั้งให้เป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย

ในรัฐบาลของพันเอก พระยาพหลพลพยุหเสนา

 ในด้านการศึกษา นายปรีดี พนมยงค์ ได้ก่อตั้งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์และการเมือง

และดำรงตำแหน่งผู้ประศาสน์การของมหาวิทยาลัยแห่งนี้เป็นคนแรก

 ในขณะที่เกิดสงครามมหาเอเชียบูรพา เมื่อปี พ.ศ. 2484

นายปรีดี พนมยงค์ ถูกกันให้พ้นจากตำแหน่งทางการเมือง

และได้รับแต่งตั้งให้เป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์

 และในขณะที่สงครามโลกครั้งที่ 2 กำลังดำเนินอยู่

นายปรีดี พนมยงค์ ได้ก่อตั้งขบวนการเสรีไทยในประเทศ

ติดต่อประสานงานกับขบวนการเสรีไทยภายนอกประเทศ

ภายใต้การนำของหม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช

เพื่อต่อต้านญี่ปุ่นอย่างลับ ๆ จนกระทั่งสงครามสิ้นสุดลง

นายปรีดี พนมยงค์ ได้รับ แต่งตั้งให้เป็นรัฐบุรุษอาวุโสและร่วมกับรัฐบาลหม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช

ดำเนินการประกาศว่า

การที่รัฐบาลไทยประกาศสงครามกับอเมริกาและอังกฤษเป็นโมฆะ

 และได้หาทางผ่อนคลายสัญญาสมบูรณ์แบบที่ผูกมัดไทย

 เนื่องจากผลของการแพ้สงคราม

 นายปรีดี พนมยงค์ เข้ารับตำแหน่งนายกรัฐมนตรีคนที่ 7 ของไทย

เมื่อวันที่ 24 มีนาคม 2489

 เนื่องจากรัฐบาลของนายควง อภัยวงศ์ ได้ลาออก

ในช่วงที่นายปรีดี พนมยงค์ บริหารประเทศอยู่นั้น

ได้เกิดเหตุการณ์สำคัญในประวัติศาสตร์ไทย คือ ในวันที่ 9 มิถุนายน 2489

ได้เกิดกรณีสวรรคตของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดลด้วยพระแสงปืน

 รัฐบาลถูกโจมตีอย่างหนัก

โดยถูกกล่าวหาว่ารัฐบาลพยายามปิดบังและอำพรางความจริงในกรณีสวรรคต

 รวมทั้งไม่สามารถหาข้อเท็จจริงในการสวรรคตมาแจ้งให้ประชาชนทราบได้

ในที่สุดนายปรีดี พนมยงค์ จึงลาออกจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรี

เมื่อวันที่ 21 สิงหาคม 2489

 ต่อมาเมื่อนายทหารบกทั้งในและนอกราชการ

ได้ก่อการรัฐประหารรัฐบาลของพลเรือตรี ถวัลย์ ธำรงนาวาสวัสดิ์

 เมื่อวันที่ 8 พฤศจิกายน 2490

นายปรีดี พนมยงค์ ได้หลบหนีออกนอกประเทศไปพำนักอยู่ที่มาเลเซีย

และได้ลี้ภัยทางการเมืองไปอยู่ในสาธารณรัฐประชาชนจีนเป็นเวลาหลายปี

ต่อจากนั้นได้ใช้ชีวิตในวัยชราอย่างสงบเงียบที่ประเทศฝรั่งเศส

จนกระทั่งถึงแก่อสัญกรรมด้วยโรคหัวใจวายที่บ้านพักชานกรุงปารีส

เมื่อวันที่ 2 พฤษภาคม 2526 รวมอายุได้ 83 ปี