เครื่องมือที่ใช้ในการปรุงยา

ในการปรุงยาไทยจำเป็นต้องอาศัยเครื่องมือต่างๆดังนี้ คือ

http://kanchanapisek.or.th/kp6/BOOK14/pictures/s14-258-1.jpg

เครื่องหั่นยา เป็นมีดที่ติดอยู่กับแท่นเพื่อสะดวกในการหั่นสมุนไพร

http://byfiles.storage.live.com/y1pZzu5MwztfRHPgdIEOjJDcn5sA2_V2PDSOTM0dqOWKIbCRzdcwE-8WMEg2AEWAWvQDELKYyhWbLo

บุ้งกรางยา ใช้สำหรับขูดสมุนไพรที่แข็ง เช่น แก่นไม้จันทน์ เพื่อให้สามารถนำไปบดให้ละเอียดได้ง่ายขึ้น

http://byfiles.storage.live.com/y1pZzu5MwztfRH3NYlmxFqpC66KyDHJFmcWvSyfMAwBaGmKQmvQSwTnWe-uUJezybLAfZJ9x3at400 

เครื่องบดยา แต่เดิมใช้ครกตำสมุนไพรที่ได้จากการหั่นหรือการขูดด้วยบุ้ง ต่อมาได้พัฒนาขึ้้นโดยใช้เครื่องบดยา

รางยาว ซึ่งประกอบด้วยรางเหล็กและลูกกลิ้งกลมขอบคม ลูกกลิ้งจะยึดติดกับคันโยก ผู้บดจะต้องโยกคันเพื่อให้ลูก

กลิ้งบดสมุนไพรจนเป็นผง ชาวจีนอาจใช้วิธีเหยียบคันโยก แต่แพทย์ไทยถือว่ายาเป็นของสูงจึงไม่ใช้เท้า ในปัจจุบัน

เครื่องบดยาได้พัฒนาขึ้นเป็นแบบรางกลมและใช้ไฟฟ้า

http://gtrade.thailandpages.biz/gtrade/G-Trade/Category/STEEL-ALUMINIUM/Company/Fsiam-c0406/images/thumbnail/2009-01-27-10-45-FSM05-1.jpg
ตะแกรงร่อนยา เดิมแพทย์ไทยใช้ไม้ไผ่สาน แต่ต่อมาได้รับอิทธิพลของชาวจีน จึงทำเป็นตะแกรงรูปกลมมีของ

สูงประมาณ 2-3 นิ้ว ใช้ผ้าขึงที่ก้น ขอบทำด้วยไม้ไผ่

http://byfiles.storage.live.com/y1pZzu5MwztfRFtNxvWF6iAHT5kKC5boi1R5owqHVqN4DoTI2Lpz7R0vWb0Muo5QH9LcKwx8DtIWFQ

 หินบดยา แม้ว่าจะนำสมุนไพรไปบดด้วยเครื่องบดยาแล้วก็ตาม สมุนไพรที่จะนำไปใช้ในการทำยาเม็ดอาจไม่ละเอียด

พอ จึงจำเป็นต้องนำมาบดอีกครั้งด้วยหินบดยา ซึ่งประกอบด้วยแท่นหินและลูกบด ผู้บดจะจับลูกบดบดไปมาบนตัวยา

ที่วางอยู่บนแท่น นอกจากจะบดให้ละเอียดมากขึ้น ยังเป็นการผสมให้ตัวยาหลายชนิดเข้าเป็นเนื้อเดียวอีกด้วย หินบด

ยามีหลายขนาด ตั้งแต่ขนาดเล็ก ขนาดพอรับประทานแต่ละครั้ง จนถึงขนาดใหญ่บดผงยาจำนวนมาก นอกจากนี้ยังมี

บดยาสำหรับการหวาดยา ซึ่งเป็นแท่นหิน มีลักษณะเป็นแอ่งตื้นและมีปากเพื่อเทยา

http://byfiles.storage.live.com/y1pZzu5MwztfRHNNBJWxmYA2MB-efS5r3FnKt4pfcHV3sAD4rwM7_vCtJ5L8gFyCSRIxElc94aQAxg

หินฝนยา เป็นแท่นหิน อยู่แอ่งอยู่ปลายด้านหนึ่งเพื่อรองรับตัวยาและน้ำยา ใช้สำหรับฝนยาหมู่ เช่น นวเขี้ยว หรือ

ฝนตัวยาเพื่อทำน้ำกระสายยา

http://2.bp.blogspot.com/_r0YJLV_nG8I/SWhWcmsVWhI/AAAAAAAAAAU/fwzilF9c7oY/s320/ii.jpg
 

โกร่งบดยา ใช้บดยาจำนวนน้อยเพื่อรับประทานแต่ละครั้ง

ตะแกรงตากยา เป็นภาชนะทำด้วยไม้ไผ่สาน ต่อมาได้ปรับปรุงเป็นถาดโลหะเคลือบ หรืออะลูมิเนียม

http://byfiles.storage.live.com/y1pZzu5MwztfRHxLIXgBU_LDUxZAdgk9T9rHLNfRQvtV8fbPNDXvhmTBBu0kYmjF1qh6UJ3nRvJ2n8

พิมพ์อัดเปียก เป็นเคริ่องมือที่ใช้ในการทำยาเม็ด ทำด้วยทองเหลือง มีขนาดต่างๆกัน ใช้สำหรับทำยาเม็ดที่ใช้น้ำใ

นการผสม ถ้ายาเม็ดผสมน้ำผึ้งอาจจะใช้รางยาซึ่งเป็นเครื่องทำยาจีนแทนการปั้นเป็นเม็ดด้วยมือ

  กลับสู่หน้าหลัก

ที่มา หนังสือ สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน โดย พระราชประสงค์ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เล่ม 14