สปีชีส์ หมายถึง กลุ่มหรือประชากรของสิ่งมีชีวิตที่มีกลุ่มยีน (gene pool) ร่วมกัน โดยที่ สมาชิกของประชากรนั้น

สามารถถ่ายทอดยีนหรือทำให้เกิดยีนโฟล์วระหว่างกันและกันได้ (หมายถึง ผสมพันธุ์กันได้และมีลูกไม่เป็นหมัน)

กลไกแบ่งแยกทางการสืบพันธุ์ แยกได้ 2 ระดับ คือ

1. กลไกการแบ่งแยกก่อนระยะไซโกต เป็นกลไกที่ป้องกันไม่ให้เซลล์สืบพันธุ์จากทั้ง 2 สปีชีส์ได้มาสัมผัสกัน เนื่องจาก

- เวลาในการผสมพันธุ์แตกต่างกัน

- สภาพนิเวศวิทยาที่ต่างกัน เช่น กบที่อาศัยในสระน้ำกับพวกที่อาศัยในหนองบึงใหญ่

- พฤติกรรมการเกี้ยวพาราสีที่ต่างกัน เช่น มีสัญญาณหรือฟีโรโมนที่ต่างกัน

- โครงสร้างอวัยวะสืบพันธุ์แตกต่างกัน

- สรีรวิทยาของเซลล์สืบพันธุ์ที่แตกต่างกัน เช่น ละอองเรณู ของมะม่วงไปตกบนยอดเกสรตัวเมียของมะกรูด จะไม่สามารถผสมกันได้

2. กลไกการแบ่งแยกระยะหลังไซโกต

- ลูกผสมตาย (hybrid inviability) ก่อนที่จะถึงวัยเจริญพันธุ์

- ลูกผสมเป็นหมัน(hybrid sterillty)ส่วนมากมักเกิดกับเพศผู้

- ลูกผสมล้มเหลว (hybrid breakdouwn) ลูกผสม F1 มีความอ่อนแอ ให้กำเนิดลูกผสม รุ่น F2 ได้แต่มักตาย ในระยะแรกของการเจริญ

หรือเป็นหมัน

โพลีพลอยด์ (Polyploidy) หมายถึงการเพิ่มจำนวนชุดของโครโมโซมจาก 2n 3n 4n ฯลฯ ทำให้เกิดสิ่งมีชีวิตใหม่ ๆ

(Species ใหม่ ๆ ) เป็นผลดีในการเพิ่มผลผลิตทางการเกษตรเช่น ได้ผลไม้ที่มีผลใหญ่

การเปลี่ยนแปลงวิวัฒนาการในประชากรของสิ่งมีชีวิตมี 2 รูปแบบ คือ

1. ประชากรมีการเปลี่ยนแปลงวิวัฒนาการแบบค่อยเป็นค่อยไปจนแตกต่างจากประชากรเดิม คือ สิ่งมีชีวิต สปีชีส์หนึ่ง เปลี่ยนแปลง

    วิวัฒนาการไปเป็นสปีชีส์ใหม่เรียกว่าวิวัฒนาการสายตรง หรืออะนาเจเนซิส (anagenesis)

2. ประชากรหนึ่งอาจเติบโตและแตกแยกออกเป็นประชากร ย่อยๆ ตามโครงสร้างทางพันธุกรรม ที่แตกต่างกัน จนกระทั่งแยกออกเป็นยีน

   พูลที่ต่างกันกลายเป็นสปีชีส์ที่ต่างกัน เรียกว่า การแยกแขนงสปีชีส์หรือสปีชีส์เอชัน (speciation) หรือคลาโดเจเนซิส

   (Cladogenesis)