ชื่อเรื่อง          การพัฒนารูปแบบการบริหารงานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็ก เพื่อส่งเสริมคุณภาพผู้เรียนด้านทักษะชีวิตในศตวรรษที่ 21                                 กรณีศึกษา โรงเรียนเทศบาลวัดดอนเปา (กองคำราษฎร์นุสรณ์) อำเภอแม่วาง จังหวัดเชียงใหม่

ผู้วิจัย             ณิชาวีร์  สว่างพนาพันธุ์

ปีการศึกษา      2562 

บทคัดย่อ 

การวิจัยเรื่อง การพัฒนารูปแบบการบริหารงานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็ก เพื่อส่งเสริมคุณภาพผู้เรียนด้านทักษะชีวิตในศตวรรษที่ 21 กรณีศึกษา โรงเรียนเทศบาลวัดดอนเปา (กองคำราษฎร์นุสรณ์) อำเภอแม่วาง จังหวัดเชียงใหม่ มีวัตถุประสงค์ คือ 1) เพื่อศึกษาข้อมูลพื้นฐาน แนวคิด และทฤษฎีที่เกี่ยวข้อง ที่ใช้ในการพัฒนารูปแบบการบริหารงานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็ก เพื่อส่งเสริมคุณภาพผู้เรียนด้านทักษะชีวิตในศตวรรษที่ 21 กรณีศึกษา โรงเรียนเทศบาลวัดดอนเปา (กองคำราษฎร์นุสรณ์) 2) เพื่อพัฒนารูปแบบการบริหารงานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็ก เพื่อส่งเสริมคุณภาพผู้เรียนด้านทักษะชีวิตในศตวรรษที่ 21 กรณีศึกษา โรงเรียนเทศบาลวัดดอนเปา (กองคำราษฎร์นุสรณ์) และ 3) เพื่อศึกษาผลการใช้รูปแบบการบริหาร งานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็ก เพื่อส่งเสริมคุณภาพผู้เรียนด้านทักษะชีวิตในศตวรรษที่ 21 กรณีศึกษา โรงเรียนเทศบาลวัดดอนเปา (กองคำราษฎร์นุสรณ์) ประชากรและกลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้ แบ่งออกเป็น 3 ระยะ ตามลักษณะการเก็บข้อมูล ดังนี้ ระยะที่ 1 การวิเคราะห์ข้อมูลพื้นฐาน แนวคิด และทฤษฎีที่เกี่ยวข้อง กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัย คือ ผู้บริหารสถานศึกษา โรงเรียนขนาดเล็ก สังกัดเทศบาลตำบล ในจังหวัดเชียงใหม่ ปีการศึกษา 2562 จำนวน 5 โรงเรียน ประกอบด้วย โรงเรียนบ้านหนองตอง โรงเรียนสันป่าตองเทศบาลตำบลยุหว่า 1 โรงเรียนวัดสองแคว โรงเรียนเทศบาลจอมทอง 1 (ชุมชนบ้านข่วงเปาเหนือ) และโรงเรียนเทศบาลตำบลยางเนิ้ง โรงเรียนละ 1 คน ได้มาโดยการเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) ระยะที่ 2 การตรวจสอบรูปแบบการบริหารงานวิชาการ กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัย คือ บุคลากรโรงเรียนขนาดเล็ก สังกัดเทศบาลตำบล ในจังหวัดเชียงใหม่ ปีการศึกษา 2562 จำนวน 5 โรงเรียน โดยเป็นโรงเรียนเดิมที่ใช้
ในการเก็บข้อมูลระยะที่ 1 ประกอบด้วย ผู้บริหารสถานศึกษา โรงเรียนละ 1 คน และเป็นครูผู้สอน โรงเรียนละ 4 คน ได้มาโดยการเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) ระยะที่ 3 การประเมินผลการใช้รูปแบบการบริหารงานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็ก ประชากรที่ใช้ในการวิจัย แบ่งออกเป็น 1) การประเมินความพึงพอใจที่มีต่อรูปแบบการบริหาร งานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็ก เพื่อส่งเสริมคุณภาพผู้เรียนด้านทักษะชีวิตในศตวรรษที่ 21 กรณีศึกษา โรงเรียนเทศบาลวัดดอนเปา (กองคำราษฎร์นุสรณ์) ประชากรที่ใช้ในการวิจัย เป็นครูผู้สอนโรงเรียนเทศบาลวัดดอนเปา (กองคำราษฎร์นุสรณ์) ปีการศึกษา 2562 จำนวน 10 คน 2) การประเมินพฤติกรรมด้านทักษะชีวิตในศตวรรษที่ 21 ของนักเรียน จากการใช้รูปแบบการบริหารงานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็ก ประชากรที่ใช้ในการศึกษาวิจัย เป็นนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 1-6 โรงเรียนเทศบาลวัดดอนเปา (กองคำราษฎร์นุสรณ์) ปีการศึกษา 2562 จำนวน 64 คน ประเมินโดยครูประจำชั้นของแต่ละชั้น ดำเนินการวิจัยตามกรอบแนวคิดการวิจัยและพัฒนา (Research and Development : R&D) 4 ขั้นตอน ได้แก่ ขั้นที่ 1 Analysis (R₁) การศึกษาข้อมูลพื้นฐาน แนวคิด และทฤษฎีที่เกี่ยวข้อง ขั้นที่ 2 Design & Development (D₁) การออกแบบและพัฒนารูปแบบ ขั้นที่ 3 Implement (R₂) การนำรูปแบบไปใช้ และขั้นที่ 4 Evaluation (D₂) การประเมินและปรับปรุงรูปแบบ เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ประกอบด้วย 1) แบบวิเคราะห์ข้อมูลที่เกี่ยวกับการพัฒนารูปแบบ 2) แบบสอบถามความคิดเห็นเกี่ยวกับความเหมาะสม ความเป็นไปได้ และการใช้ประโยชน์ของรูปแบบ 3) แบบประเมินความพึงพอใจที่มีต่อรูปแบบ และ 4) แบบประเมินพฤติกรรมด้านทักษะชีวิตของนักเรียน วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้การวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis) และใช้สถิติ คือ ค่าความถี่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย และค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ผลการวิจัยพบว่า

1. ผลการศึกษาข้อมูลพื้นฐาน แนวคิด และทฤษฎีที่เกี่ยวข้อง ที่ใช้ในการพัฒนารูปแบบการบริหารงานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็ก เพื่อส่งเสริมคุณภาพผู้เรียนด้านทักษะชีวิตในศตวรรษที่ 21 กรณีศึกษา โรงเรียนเทศบาลวัดดอนเปา (กองคำราษฎร์นุสรณ์) พบว่า นโยบาย เป้าหมายการพัฒนาประเทศและการพัฒนาการศึกษามีความสอดคล้องเชื่อมโยงกัน คือ ต้องเสริมสร้างและพัฒนาศักยภาพทุนมนุษย์ โดยเร่งพัฒนาคนทุกช่วงวัยให้มีคุณลักษณะและทักษะการเรียนรู้ที่จำเป็นในศตวรรษที่ 21 ซึ่งทักษะชีวิตในศตวรรษที่ 21 เป็นทักษะหนึ่งที่มีความสำคัญจำเป็นสำหรับนักเรียนในศตวรรษที่ 21 ทั้งในการดำเนินชีวิตในปัจจุบันและเป็นทักษะที่จำเป็นในอนาคต เนื่องจากทักษะชีวิตเป็นความสามารถในการปรับตัวได้ดีในสภาวะที่มีการเปลี่ยนแปลง โดยใช้การคิดวิเคราะห์ ตัดสินใจ และแก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์ เป็นการเตรียมความพร้อมสำหรับอนาคตอย่างมีประสิทธิภาพ รวมทั้งสามารถอยู่ร่วมในสังคมที่มีความหลากหลายด้านวัฒนธรรมได้อย่างมีความสุข ทั้งนี้การพัฒนาผู้เรียนให้มีทักษะชีวิตในศตวรรษที่ 21 นั้น มีความสอดคล้องกับหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ที่ประกอบด้วย หลักคิด3 ประการ คือ ความพอประมาณ ความมีเหตุผล และการมีภูมิคุ้มกันในตัวที่ดี เป็นหลักในการเตรียมความพร้อมรับมือกับผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงตลอดเวลาจากกระแสโลกาภิวัตน์ จากความสำคัญของทักษะชีวิตในศตวรรษที่ 21 ที่เป็นการเตรียมความพร้อมในตัวบุคคลเพื่อการดำรงชีวิตในปัจจุบันได้อย่างมีความสุขและรองรับการเปลี่ยนแปลงในอนาคต การบริหารสถานศึกษาในปัจจุบันจึงจำเป็นต้องก้าวให้ทันโลกศตวรรษที่ 21 คือ มุ่งเน้นในการพัฒนาผู้เรียนให้พร้อมรับการเปลี่ยนแปลง โดยเฉพาะด้านการบริหารงานวิชาการซึ่งถือเป็นภารกิจหลักและเป็นกลไกหลักในการขับเคลื่อนสถานศึกษา เนื่องจากเป็นงานที่เกี่ยวข้องกับการปรับปรุงพัฒนาคุณภาพการเรียนการสอนให้เกิดผลตามเป้าหมาย และพัฒนาคุณภาพผู้เรียนให้มีทั้งความรู้และทักษะเพื่อการดำรงชีวิตในศตวรรษที่ 21 อาทิ มีความสามารถในการคิดวิเคราะห์ สังเคราะห์ และแก้ไขปัญหา มีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ มีความเป็นผู้รับผิดชอบ มีความยืดหยุ่นและความสามารถในการปรับตัว อย่างไรก็ตาม การบริหารงานวิชาการในโรงเรียนขนาดเล็ก มักประสบปัญหาหลายด้าน ทั้งด้านการบริหารหลักสูตร การจัดกระบวนการเรียนการสอน การวัดผลประเมินผล และการวิจัยเพื่อพัฒนาคุณภาพการศึกษา เนื่องจากครูผู้สอนมีจำนวนน้อยและครูบางส่วนขาดศักยภาพ ซึ่งจำเป็นต้องได้รับการพัฒนา ปรับปรุงแก้ไข โดยอาศัยความร่วมมือจากทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องเพื่อประสิทธิผลของการบริหาร งานวิชาการที่มีต่อคุณภาพผู้เรียนเป็นสำคัญ

2. รูปแบบการบริหารงานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็ก เพื่อส่งเสริมคุณภาพผู้เรียนด้านทักษะชีวิตในศตวรรษที่ 21 กรณีศึกษา โรงเรียนเทศบาลวัดดอนเปา (กองคำราษฎร์นุสรณ์) อำเภอแม่วาง จังหวัดเชียงใหม่ ที่พัฒนาขึ้น มีชื่อว่า “POAME Plus 3 Model" ประกอบด้วย 4 องค์ประกอบหลัก ได้แก่ หลักการ วัตถุประสงค์ กระบวนการบริหารงานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็ก เพื่อส่งเสริมคุณภาพผู้เรียนด้านทักษะชีวิตในศตวรรษที่ 21 และเงื่อนไขการนำรูปแบบไปใช้ โดยกระบวนการบริหารงานวิชาการ ประกอบด้วย 5 ขั้นตอน ได้แก่ ขั้นตอนที่ 1 Planning (P) การวางแผนการดำเนินงาน ขั้นตอนที่ 2 Organizing (O) การจัดองค์การ ขั้นตอนที่ 3 Active Learning (A) การจัดการเรียนรู้ ขั้นตอนที่ 4 Motivating (M) การจูงใจ และขั้นตอนที่ 5 Evaluation (E) การวัดผลประเมินผลการเรียนรู้ และการรายงานผลการสอนของครูผลการตรวจสอบความสมเหตุสมผลและความสอดคล้องของรูปแบบ พบว่า รูปแบบการบริหารงานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็ก แบบ “POAME Plus 3 Model" มีความสมเหตุสมผลกับหลักการ แนวคิด ทฤษฎีที่นำมาใช้ในการสังเคราะห์รูปแบบ มีความสอดคล้องกับสภาพความต้องการและจำเป็นในการบริหารงานวิชาการในโรงเรียนขนาดเล็กและสภาพบริบทของโรงเรียนขนาดเล็กที่สังกัดเทศบาลตำบล องค์ประกอบของรูปแบบและการดำเนินการตามองค์ประกอบมีความสอดคล้องสัมพันธ์กันผลการตรวจสอบความเหมาะสม ความเป็นไปได้ และการใช้ประโยชน์ พบว่า ในภาพรวม รูปแบบการบริหารงานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็ก แบบ “POAME Plus 3 Model" มีความเหมาะสม ความเป็นไปได้ และการใช้ประโยชน์ อยู่ในระดับมากที่สุดทั้ง 3 ด้าน

3. ผลการใช้รูปแบบการบริหารงานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็ก เพื่อส่งเสริมคุณภาพผู้เรียนด้านทักษะชีวิตในศตวรรษที่ 21 กรณีศึกษา โรงเรียนเทศบาลวัดดอนเปา (กองคำราษฎร์นุสรณ์) เป็นดังนี้ ผลการประเมินความพึงพอใจที่มีต่อรูปแบบ พบว่า ในภาพรวม มีความพึงพอใจต่อรูปแบบการบริหาร งานวิชาการโรงเรียนขนาดเล็ก แบบ “POAME Plus 3 Model" อยู่ในระดับมาก และผลการประเมินพฤติกรรมด้านทักษะชีวิตในศตวรรษที่ 21 ของนักเรียนจากการใช้รูปแบบ พบว่า ในภาพรวม นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 ถึงชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 มีระดับคะแนนพฤติกรรมเฉลี่ยอยู่ในระดับมาก