ชื่อเรื่อง           การประเมินโครงการเขาคลองซองพอเพียง โรงเรียนบ้านเขาคลองซอง

ผู้วิจัย             นายสมปอง ชินตะวัน
โรงเรียน          โรงเรียนบ้านเขาคลองซอง ตำบลหนองไร่ อำเภอปลวกแดง จังหวัดระยอง
                   สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาระยอง เขต 1

ปีการศึกษา      ภาคเรียนที่ 1 และภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2556

บทคัดย่อ

           การประเมินโครงการเขาคลองซองพอเพียง โรงเรียนบ้านเขาคลองซอง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาระยอง เขต 1 เป็นโครงการที่บริหารจัดการสถานศึกษาโดยการบูรณาการปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงในการจัดการเรียนรู้ให้เกิดประโยชน์ต่อกิจกรรมการเรียนการสอน
การวิจัยเชิงประเมินครั้งนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อประเมินโครงการโดยใช้รูปแบบซิป (CIPP Model) ประกอบด้วยการประเมินด้านบริบท (Context) ด้านปัจจัยนำเข้า (Input) ด้านกระบวนการ (Process) และด้านผลผลิต (Product) คือ 1) เพื่อประเมินโครงการเขาคลองซองพอเพียง โรงเรียนบ้านเขาคลองซอง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาระยอง เขต 1 ด้านสภาวะแวดล้อม สำหรับผู้บริหาร ครูและคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน 2) เพื่อประเมินโครงการเขาคลองซองพอเพียง โรงเรียนบ้านเขาคลองซอง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาระยอง เขต 1 ด้านปัจจัยนำเข้า สำหรับผู้บริหาร ครูและคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน 3) เพื่อประเมินโครงการเขาคลองซองพอเพียง โรงเรียนบ้านเขาคลองซอง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาระยอง เขต 1 ด้านกระบวนการ สำหรับผู้บริหาร ครูและคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน 4) เพื่อประเมินโครงการเขาคลองซองพอเพียง โรงเรียนบ้านเขาคลองซอง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาระยอง เขต 1 ด้านผลผลิต สำหรับผู้บริหาร ครูและคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน สำหรับนักเรียน และสำหรับผู้ปกครองนักเรียน 5) เพื่อเสนอแนะปัญหา อุปสรรค และแนวทางพัฒนาการดำเนินงานของโครงการเขาคลองซองพอเพียง โรงเรียนบ้านเขาคลองซอง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาระยอง เขต 1

กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูลในการวิจัยเชิงประเมินครั้งนี้ ประกอบด้วย ผู้บริหาร คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน และครู จำนวน 26 คน ได้มาโดยการเลือกแบบเจาะจง (Purposive Selection) นักเรียนจำนวน 61 คน ได้มาโดยการสุ่มแบบแบ่งชั้นภูมิ (Stratify random sampling) และผู้ปกครอง จำนวน 61 คน ได้มาโดยใช้วิธีการสุ่มอย่างง่าย (Simple random sampling) ตามสูตรของทาโร ยามาเน (Yamane) และกลุ่มตัวอย่างสำหรับการสนทนากลุ่ม (Focus group) ใช้วิธีการเลือกแบบเจาะจง (Purposive Selection) จำนวน 12 คน ระยะเวลาที่ใช้ในการวิจัยคือ ปีการศึกษา 2556 เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยมีลักษณะเป็นแบบมาตราส่วนประมาณค่า (Rating Scale) มี 3 ฉบับ คือ ฉบับที่ 1 ใช้สอบถามความคิดเห็นผู้บริหาร ครู และคณะกรรมการสถานศึกษา
ขั้นพื้นฐาน ใช้สอบถาม 4 ด้าน คือ ด้านบริบท ด้านปัจจัยนำเข้า ด้านกระบวนการ และด้านผลผลิต จำนวน 65 ข้อ มีค่าอำนาจจำแนกอยู่ระหว่าง 0.35 – 0.80 และมีค่าความเชื่อมั่นทั้งฉบับเท่ากับ 0.94ฉบับที่ 2 ใช้สอบถามความคิดเห็นของนักเรียนผู้เข้าร่วมโครงการ คือ ด้านผลผลิตสำหรับนักเรียน จำนวน 20 ข้อ มีค่าอำนาจจำแนกอยู่ระหว่าง 0.38 – 0.77 และมีค่าความเชื่อมั่นทั้งฉบับเท่ากับ 0.93และฉบับที่ 3 ใช้สอบถามความคิดเห็น ของผู้ปกครองนักเรียนที่เข้าร่วมโครงการ คือ ด้านผลผลิตสำหรับผู้ปกครองนักเรียน จำนวน 20 ข้อ มีค่าอำนาจจำแนกอยู่ระหว่าง 0.51 – 0.91 และมีค่าความเชื่อมั่นทั้งฉบับเท่ากับ 0.96 สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล คือ ค่าร้อยละ (Percentage) ค่าเฉลี่ย (Mean) และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation)

           ผลการวิจัยพบว่า

               1. การประเมินโครงการเขาคลองซองพอเพียง โรงเรียนบ้านเขาคลองซอง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาระยอง เขต 1 ด้านสภาวะแวดล้อม สำหรับผู้บริหาร ครูและคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ในภาพรวม อยู่ในระดับ มากที่สุด ( = 4.59, S.D. = 0.90) เมื่อพิจารณาโดยเรียงจากค่าเฉลี่ยระดับ ความเหมาะสมสูงสุด 3 อันดับ พบว่า อันดับแรก คือ ข้อที่ 8 เป็นโครงการที่สนองความต้องการของชุมชนเกี่ยวกับปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง อยู่ในระดับ มากที่สุด  ( = 4.67, S.D. = 0.95) รองลงมาคือ ข้อที่ 2 วัตถุประสงค์ของโครงการที่กำหนดไว้มีความชัดเจน สามารถนำไปปฏิบัติได้จริง อยู่ในระดับ มากที่สุด ( = 4.66, S.D. = 0.87)  และข้อที่ 9 ผู้บริหาร ครู และบุคลากรทางการศึกษา รวมถึงผู้เกี่ยวข้องในการดำเนินงานให้การยอมรับว่าเป็นโครงการที่จะเกิดการพัฒนาและมีความคุ้มค่าในการดำเนินงาน อยู่ในระดับ มากที่สุด ( = 4.63, S.D. = 0.82) ตามลำดับ ส่วนข้อที่มีค่าเฉลี่ยต่ำสุด คือ ข้อที่ 7 เป้าหมายโครงการที่กำหนดสอดคล้องกับความต้องการจำเป็นในการพัฒนา การจัดการศึกษา อยู่ในระดับ มากที่สุด ( = 4.51, S.D. = 0.97)
               2. การประเมินโครงการเขาคลองซองพอเพียง โรงเรียนบ้านเขาคลองซอง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาระยอง เขต 1 ด้านปัจจัยนำเข้า สำหรับผู้บริหาร ครูและคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ในภาพรวม อยู่ในระดับ มากที่สุด ( = 4.51, S.D. = 1.02) เมื่อพิจารณาโดยเรียงจากค่าเฉลี่ยระดับความเหมาะสมสูงสุด 3 อันดับ พบว่า อันดับแรก คือ ข้อที่ 11 ผู้บริหาร ครู ผู้ปกครอง และนักเรียนมีส่วนร่วมตัดสินใจ วางแผน และพัฒนาการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ อยู่ในระดับ มากที่สุด ( = 4.87, S.D. = 1.12) รองลงมาคือ ข้อที่ 5 ครูมีเจตคติที่ดีต่อการจัดกิจกรรมการเรียนรู้เกี่ยวกับปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง อยู่ในระดับ มากที่สุด ( = 4.85, S.D. = 0.79)  และข้อที่ 12 โรงเรียนมีภูมิปัญญาท้องถิ่นเกี่ยวกับปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงที่จำเป็นต่อการจัดกิจกรรม อยู่ในระดับ มากที่สุด ( = 4.83,S.D.= 0.98)  ส่วนข้อที่มีค่าเฉลี่ยต่ำสุด คือ ข้อที่ 2 จำนวนครูผู้สอนเพียงพอในการเปิดสอนตามโครงการ อยู่ในระดับ มาก ( = 4.12, S.D. = 0.96)

               3. การประเมินโครงการเขาคลองซองพอเพียง โรงเรียนบ้านเขาคลองซอง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาระยอง เขต 1ด้านกระบวนการ สำหรับผู้บริหาร ครูและคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ในภาพรวม อยู่ในระดับ มากที่สุด ( =4.52, S.D. = 0.91) เมื่อพิจารณาโดยเรียงจากค่าเฉลี่ยระดับ ความเหมาะสมสูงสุด 3 อันดับ พบว่า อันดับแรก คือ ข้อที่ 8 โรงเรียนพัฒนา การจัดการศึกษาอย่างครบถ้วนทั้งด้านพัฒนาผู้บริหาร ครู บุคลากรทางการศึกษานักเรียนรวมถึงสื่อ วัสดุอุปกรณ์ อยู่ในระดับ มากที่สุด  ( =4.85, S.D. = 0.79) รองลงมา คือ ข้อที่ 4 โรงเรียนกำหนดโครงสร้างหลักสูตรการจัดการศึกษาสอดคล้องกับสภาพผู้เรียนและท้องถิ่น อยู่ในระดับ มากที่สุด 
( =4.75, S.D. = 0.78) และข้อที่ 1 โรงเรียนดำเนินการศึกษา วิเคราะห์สภาพ ปัญหา และความต้องการในการพัฒนาหลักสูตรการจัดการศึกษา  อยู่ในระดับ มากที่สุด  ( =4.68, S.D. = 1.10)
ส่วนข้อที่มีค่าเฉลี่ยต่ำสุด คือ ข้อที่ 14 โรงเรียนสามารถดำเนินการวิจัยตามแผนงานที่กำหนด อยู่ในระดับ มากที่สุด ( =4.26, S.D. = 0.78)

               4. การประเมินโครงการเขาคลองซองพอเพียง โรงเรียนบ้านเขาคลองซอง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาระยอง เขต 1 ด้านผลผลิต สำหรับผู้บริหาร ครูและคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน สำหรับนักเรียน และสำหรับผู้ปกครองนักเรียน โดยรวมอยู่ในระดับมากที่สุด
( = 4.63, S.D. = 0.96) สามารถจำแนกได้ดังนี้

                   4.1 การประเมินโครงการเขาคลองซองพอเพียง โรงเรียนบ้านเขาคลองซอง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาระยอง เขต 1 ด้านผลผลิต สำหรับผู้บริหาร ครูและคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ในภาพรวม อยู่ในระดับ มากที่สุด ( =4.64, S.D. = 0.99) เมื่อพิจารณาโดยเรียงจากค่าเฉลี่ยระดับ ความเหมาะสมสูงสุด 3 อันดับ พบว่า อันดับแรก คือ ข้อที่ 8 นักเรียนมีความรู้ ทักษะ และเจตคติที่ดีในการเรียนรู้และประกอบอาชีพตามแนวปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง อยู่ในระดับ มากที่สุด ( =4.81, S.D. = 0.92) รองลงมา คือ ข้อที่ 1 โรงเรียนมีหลักสูตรเกี่ยวกับปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงที่มีความเหมาะสม และสอดคล้องกับศักยภาพของนักเรียนและบริบทของโรงเรียน  อยู่ในระดับ มากที่สุด ( =4.78, S.D. = 0.83) และข้อที่ 9 นักเรียนมีความพึงพอใจต่อการจัดการเรียนรู้ อยู่ในระดับ มากที่สุด ( =4.73, S.D. = 0.90) ส่วนข้อที่มีค่าเฉลี่ยต่ำสุด คือ ข้อที่ 7 โรงเรียนนำผลการวิจัยไปพัฒนา ปรับปรุงการดำเนินงาน อยู่ในระดับ มากที่สุด ( = 4.51, S.D. = 1.15)
                   4.2 การประเมินโครงการเขาคลองซองพอเพียง โรงเรียนบ้านเขาคลองซอง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาระยอง เขต 1 ด้านผลผลิต สำหรับนักเรียน ในภาพรวมอยู่ในระดับ มากที่สุด ( = 4.65, S.D. = 1.10) เมื่อพิจารณาโดยเรียงจากค่าเฉลี่ยระดับ ความเหมาะสมสูงสุด 3 อันดับ พบว่า อันดับแรก คือ ข้อที่ 14 นักเรียนมีโอกาสฝึกประสบการณ์ และศึกษาดูงานอาชีพจากแหล่งเรียนรู้ภายนอกโรงเรียน อยู่ในระดับ มากที่สุด ( = 4.91, S.D. = 1.19) รองลงมาคือ ข้อที่ 18 นักเรียนภูมิใจว่าตนเองเป็นผู้อนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่น อยู่ในระดับ มากที่สุด ( = 4.82, S.D. = 1.23) และข้อที่ 1 โรงเรียนดำเนินโครงการเขาคลองซองพอเพียงสอดคล้องกับความต้องการของนักเรียน
อยู่ในระดับ มากที่สุด ( = 4.79, S.D. = 0.98) ตามลำดับ ส่วนข้อที่มีค่าเฉลี่ยต่ำสุด คือ ข้อที่ 12 นักเรียนมีรายได้ระหว่างเรียนจากการจัดกิจกรรมตามโครงการ อยู่ในระดับ มาก ( = 4.19, S.D. = 1.20)
                   4.3 การประเมินโครงการเขาคลองซองพอเพียง โรงเรียนบ้านเขาคลองซอง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาระยอง เขต 1 ด้านผลผลิต สำหรับผู้ปกครองนักเรียน ภาพรวมอยู่ในระดับ มากที่สุด ( = 4.61, S.D. = 0.78) เมื่อพิจารณาโดยเรียงจากค่าเฉลี่ยระดับ ความเหมาะสมสูงสุด 3 อันดับ พบว่า อันดับแรก คือ ข้อที่ 17 การจัดกิจกรรมตามโครงการเขาคลองซองพอเพียงส่งเสริมให้นักเรียนมีความรู้ ความสามารถตรงกับความต้องการของผู้ปกครอง และชุมชน อยู่ในระดับ มากที่สุด ( = 4.87, S.D. = 0.85) รองลงมาคือ ข้อที่ 19 การจัดกิจกรรมตามโครงการเขาคลองซองพอเพียงทำให้นักเรียนขยันเอาใจใส่ มีความรับผิดชอบ แบ่งเบาของภาระผู้ปกครอง อยู่ในระดับ มากที่สุด ( = 4.86, S.D. = 0.75) และข้อที่ 1 การจัดกิจกรรมตามโครงการเขาคลองซองพอเพียงทำให้นักเรียนตระหนักและเห็นคุณค่าของหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง อยู่ในระดับ มากที่สุด ( = 4.83, S.D. = 0.62) ตามลำดับ ส่วนรายข้อที่มีค่าเฉลี่ยต่ำสุด คือ ข้อที่ 13 โรงเรียนจัดสิ่งแวดล้อม และใช้สื่อ วัสดุ อุปกรณ์ที่เหมาะสมในการดำเนินโครงการ อยู่ในระดับ มาก  ( = 4.29, S.D. = 0.89)

               การประเมินโครงการเขาคลองซองพอเพียง โรงเรียนบ้านเขาคลองซอง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาระยอง เขต 1 ในภาพรวมทั้ง 4 ด้าน โดยรวมอยู่ในระดับมากที่สุด ( = 4.56, S.D. = 0.95) เมื่อพิจารณาโดยเรียงจากค่าเฉลี่ยระดับความเหมาะสมสูงสุด 3 อันดับ พบว่า อันดับแรก คือ ด้านผลผลิต ( = 4.63, S.D. = 0.96)  รองลงมาคือ ด้านสภาวะแวดล้อม ( = 4.59, S.D. = 0.90) และด้านกระบวนการ ( = 4.52, S.D. = 0.91) ตามลำดับ ส่วนรายข้อที่มีค่าเฉลี่ยต่ำสุด คือ ด้านปัจจัยนำเข้า ( = 4.51, S.D. = 1.02)

      5. ปัญหา อุปสรรค และแนวทางพัฒนาการดำเนินงานของโครงการเขาคลองซองพอเพียง โรงเรียนบ้านเขาคลองซอง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาระยอง เขต 1 ปรากฏดังนี้ 1) ยังขาดเทคนิควิธีการที่จะนำนโยบายเกี่ยวกับปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสู่การปฏิบัติ การบริหารจัดการและการใช้หลักสูตร การบูรณาการการจัดกิจกรรม การนิเทศ กำกับ ติดตาม ประเมินผล การนำผลการวิจัยและการประเมินไปใช้อย่างจริงจัง ซึ่งโรงเรียนมีสภาพแวดล้อมที่พร้อมในการดำเนินกิจกรรมตามโครงการ ทั้งด้านการประกอบอาชีพ สถานที่ บุคลากรที่มีความรู้ความสามารถ แต่ขาดทรัพยากรทางการศึกษา บุคลากรไม่เพียงพอ งบประมาณสนับสนุนมีน้อย 2) โรงเรียนต้องวิเคราะห์บริบท ความพร้อม จุดแข็ง และทรัพยากร และควรมีการสำรวจความต้องการของนักเรียนในด้านความรู้ ความสามารถ ถนัดด้านใด วิเคราะห์ ทำความรู้จักผู้เรียนรายบุคคล แล้วเลือกบูรณาการกิจกรรมให้
ตรงตามความถนัด มอบหมายหน้าที่ให้เหมาะสมกับผู้เรียน มีขอบข่ายหน้าที่ แนวปฏิบัติ หรือกำหนดบทบาทให้ชัดเจน เมื่อฝึกปฏิบัติแล้วสามารถนำความรู้ ทักษะ ไปใช้ชีวิตประจำวันอย่างแท้จริง
3) ข้อเสนอแนะอื่น ๆ พบว่า โรงเรียนควรมีการทำ MOU กับหน่วยงานที่มีความเชี่ยวชาญ หรือเป็นต้นแบบด้านเศรษฐกิจพอเพียงเพื่อประสานความร่วมมือในด้านวิชาการและแลกเปลี่ยนเรียนรู้การแก้ไขปัญหาและอุปสรรค ควรมีการอบรมเพิ่มเติมเกี่ยวกับความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับแนวทางการประกอบอาชีพในประชาคมอาเซียน การแข่งขันในตลาดโลก ควรจัดให้มีการแข่งขัน ยกย่อง เชิดชูเกียรติ และส่งเสริมให้งานอาชีพให้เป็นงานประจำ ปฏิบัติให้ถึงแก่นให้มีความรู้ประสบการณ์ ฝึกฝนจนเกิดความยั่งยืน อยู่ในวิถีชีวิตประจำวัน