บ่อเกิดสำนวนไทย

 

           ที่เกิดสำนวนไทยมีมูลเหตุจากหลายทางด้วยกัน เป็นต้นว่า เกิดจากธรรมชาติ เกิดจากการ กระทำ ความประพฤติ การกินอยู่ของคน เกิดจากแบบแผนประเพณีและวัฒนธรรม เกิดจาก ศาสนา เกิดจากนิยาย นิทาน ตำนานหรือประวัติวัติศาสตร์ เกิดจากกีฬา การละเล่นหรือการ แข่งขันละมูลเหตุอื่นๆอีกซึ่งพอสรุปประการสำคัญ ๆ เป็นตัวอย่างได้ดังนี้

           1. เกิดจากธรรมชาติ เช่น

ข้าวคอยฝน ฝนตกไม่ทั่วฟ้า

คลื่นใต้น้ำ น้ำซึมบ่อทราย

ไม้งามกระรอกเจาะ ลูกไม้หล่นไม่ไกลต้น

2. เกิดจากสัตว์ เช่น

ไก่แก่แม่ปลาช่อน ขี่ช้างจับตั๊กแตน

ปลากระดี่ได้น้ำ วัวแก่เคี้ยวหญ้าอ่อน

เสือซ่อนเล็บ หมาหยอกไก่

3. เกิดจากการกระทำ ความประพฤติ การปฏิบัติและการกินอยู่ของคน เช่น

ขึ้นต้นไม้ปะรังแตน ขึ้นต้นไม้ช่วยแรงคาถา

ไกลปีนเที่ยง ปิดทองหลังพระ

ชักใบให้เรือเสีย พายเรือคนละที

นอนตาไม่หลับ หาเช้ากินค่ำ

4. เกิดจากอวัยวะต่างๆ เช่น

ใจลอย ตาเล็กตาน้อย

ตีนเท่าฝาหอย ปากยังไม่สิ้นกลิ่นน้ำนม

มืออยู่ไม่สุข หัวรักหัวใคร่

           5. เกิดจากของกินของใช้ เช่น

ข้าวแดงแกงร้อน ไข่ในหิน

ฆ้องปากแตก ผ้าขี้ริ้วห่อทอง

ลงเรือลำเดียวกัน บ้านเคยอยู่ อู่เคยนอน

   6. เกิดจากแบบแผนประเพณีและวัฒนธรรม เช่น

ช้างเท้าหลัง ตื่นก่อนนอนหลัง

เข้าตามตรอกออกตามประตู เป็นทองแผ่นเดียวกัน

ฝังรกฝังราก คนตายขายคนเป็น

7. เกิดจากศาสนา เช่น

กรวดน้ำคว่ำขัน ขนทรายเข้าวัด

ตักบาตรถามพระ บุญทำกรรมแต่ง

เทศน์ไปตามเนื้อผ้า ผ้าเหลืองร้อน

8. เกิดจากนิทาน ตำนาน วรรณคดี หรือประวัติศาสตร์ เช่น

กระต่ายหมายจันทร์ กบเลือกนาย

ชักแม่น้ำทั้งห้า ฤษีแปลงสาร

ดอกพิกุลจะร่วง ปากพระร่วง

9. เกิดจากการละเล่น กีฬาหรือการแข่งขัน เช่น

ไก่รองบ่อน งงเป็นไก่ตาแตก

รุกฆาต ไม่ดูตาม้าตาเรือ

ลูกไก่ ว่าวขาดลมลอย