ชื่อเรื่อง การพัฒนาชุดสื่อประสม : หลักธรรมนำชีวิต เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะที่พึงประสงค์ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
ผู้วิจัย นางสุพัตรา เกษมเรืองวิชชญ์
ปีการศึกษา 2553
บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) เพื่อพัฒนาชุดสื่อประสม : หลักธรรมนำ
ชีวิต เพื่อส่งเสริม คุณลักษณะที่พึงประสงค์ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 และ 2) เพื่อศึกษาผลการใช้ชุดสื่อประสม เรื่องหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา เพื่อส่งเสริม คุณลักษณะที่พึงประสงค์ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ด้านผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน และด้านความพึงพอใจ กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3/1 โรงเรียนเทศบาลวัดศรีปิงเมือง จำนวน 36 คน ได้มาโดยวิธีการสุ่มตัวอย่างแบบเป็นกลุ่ม (Cluster Random Sampling) เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยได้แก่ ชุดสื่อประสม แผนการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน และแบบสอบถามความพึงพอใจที่มีต่อการเรียนด้วยชุดสื่อประสม การวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และ การทดสอบทีแบบไม่อิสระและการวิเคราะห์เนื้อหา
ผลการวิจัยพบว่า
1. ผลการพัฒนาชุดสื่อประสม : หลักธรรมนำชีวิต เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะที่
พึงประสงค์ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 มี 4 ขั้นตอนดังนี้
ขั้นตอนที่ 1 ผลการศึกษาข้อมูลพื้นฐานในการพัฒนาและหาประสิทธิภาพของ
ชุดสื่อประสม :หลักธรรมนำชีวิต เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะที่พึงประสงค์ กลุ่มสาระ การเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 (Research R1) การวิเคราะห์ข้อมูลพื้นฐานในการพัฒนาชุดสื่อประสม :หลักธรรมนำชีวิต เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะที่พึงประสงค์ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 โดยมีองค์ประกอบของชุดสื่อประสม มี 7 องค์ประกอบดังนี้
1. องค์ประกอบที่ 1 หลักการของชุดสื่อประสม คือ เพื่อสร้างองค์ความรู้ให้แก่ผู้เรียนจากการใช้ชุดสื่อประสม
2. องค์ประกอบที่ 2 วัตถุประสงค์ของชุดสื่อประสม คือ เพื่อพัฒนาคุณลักษณะที่พึงประสงค์ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
3. องค์ประกอบที่ 3 กระบวนการเรียนการสอน
4. องค์ประกอบที่ 4 สาระความรู้และคุณลักษณะที่พึงประสงค์
5. องค์ประกอบที่ 5 สิ่งที่ส่งเสริมการเรียนรู้
6. องค์ประกอบที่ 6 ระบบสังคม
7. องค์ประกอบที่ 7 หลักการตอบสนอง
8. องค์ประกอบที่ 8 สิ่งสนับสนุน
ขั้นตอนที่ 2 การพัฒนา (Development: D1) เป็นการออกแบบและพัฒนา (Design and Development : D and D) : การออกแบบและพัฒนาชุดสื่อประสม
การออกแบบพัฒนาชุดสื่อประสม :หลักธรรมนำชีวิต เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะที่พึงประสงค์ สำหรับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 มีวิธีการและรายละเอียด ดังนี้
1.ชุดสื่อประสม:หลักธรรมนำชีวิต ที่ออกแบบพัฒนาขึ้นมีองค์ประกอบของรูปแบบการเรียนการสอนได้แก่ หลักการ วัตถุประสงค์ กระบวนการเรียนการสอน สาระความรู้และคุณลักษณะที่พึงประสงค์ สิ่งที่ส่งเสริมการเรียนรู้ ระบบสังคม หลักการตอบสนอง และสิ่งสนับสนุน
2.การตรวจสอบความสอดคล้องของชุดสื่อประสม:หลักธรรมนำชีวิต เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะที่พึงประสงค์ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ทำโดยนำชุดสื่อประสมที่สร้างขึ้นไปให้ผู้เชี่ยวชาญ 5 ท่าน ด้านหลักสูตรและการสอน
3. การพัฒนาประสิทธิภาพของชุดสื่อประสม :หลักธรรมนำชีวิต เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะที่พึงประสงค์ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3
3.1 ผลการพัฒนาประสิทธิภาพกลุ่ม 1:1 เท่ากับ 66.67/70.21
3.2 ผลการพัฒนาประสิทธิภาพกลุ่ม 3:3 เท่ากับ 74.78/79.54
3.3 ผลการพัฒนาประสิทธิภาพกลุ่ม 1:100 เท่ากับ 85.75/86.60
ขั้นตอนที่ 3 การวิจัย (Research : R2) เป็นการนำไปใช้ (Implementation : I) : การทดลองใช้รูปแบบการเรียนการสอน
การทดลองใช้ชุดสื่อประสม :หลักธรรมนำชีวิต เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะที่พึงประสงค์ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ผู้วิจัยได้นำชุดสื่อประสม :หลักธรรมนำชีวิต เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะที่พึงประสงค์ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ที่พัฒนาขึ้นไปดำเนินการสอนนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3/1 จำนวน 36 คน ที่เป็นกลุ่มตัวอย่าง เท่ากับ 87.82/91.07
ขั้นตอนที่ 4 การพัฒนา (Development : D2) เป็นการประเมินผล (Evaluation : E) : การประเมินความพึงพอใจของนักเรียนและปรับปรุงแก้ไขชุดสื่อประสม
ผลการประเมินความพึงพอใจของนักเรียนที่มีต่อการเรียนด้วยชุดสื่อประสม :หลักธรรมนำชีวิต เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะที่พึงประสงค์ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 โดยการตรวจสอบจากผู้เชี่ยวชาญทั้ง 5 ท่าน พบว่าผู้เชี่ยวชาญทั้ง 5 ท่านได้ให้คำแนะนำ ในส่วนของชุดสื่อประสมควรปรับขนาดอักษรให้เหมาะสมกับผู้เรียน จัดรูปเล่มให้สวยงาม และกระชับเนื้อหาในสื่อการสอน หรืออาจนำเนื้อหาที่เกี่ยวข้องกับสภาพแวดล้อมของนักเรียนเองเพื่อให้เกิดความเข้าใจได้ง่ายขึ้น ผู้วิจัยจึงปรับปรุงตามคำแนะนำ โดยใช้ขนาดอักษรให้เหมาะสม เพิ่มเติมรูปภาพประกอบให้สวยงาม และนำรายละเอียดที่เกี่ยวข้องกับพุทธสถานที่ใกล้เคียงโรงเรียน
หลังจากนั้นผู้วิจัยนำสื่อประสมไปทดลองให้นักเรียนที่ไม่ใช่กลุ่มตัวอย่างคือ นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3/2 จำนวน 34 คน ประเมินความพึงพอใจที่มีต่อชุดสื่อประสม เท่ากับ0000
2. ผลการศึกษาการใช้ชุดสื่อประสม :หลักธรรมนำชีวิต เพื่อส่งเสริม คุณลักษณะที่พึงประสงค์ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ในด้านผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียน และในด้านความพึงพอใจโดยรวมในระดับมากที่สุด