ผลงาน     ทักษะพื้นฐานทางคณิตศาสตร์ด้านการวัด การจัดแบบรูปที่ได้รับการจัดกิจกรรมศิลปะสร้างสรรค์ของเด็กปฐมวัย   (Best Practice)ผู้นำเสนอผลงาน   นางสาวชาลีมาศ  หาระบุตร ตำแหน่ง ครูชำนาญการพิเศษโรงเรียนอุบลวิทยาคม  สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุบลราชธานี เขต 1 หลักการเหตุผล  / ความเป็นมาปัจจัยสำคัญประการหนึ่งของการจัดกระบวนการเรียนการสอนในระดับปฐมวัย คือ การคำนึงการให้ความสำคัญกับพัฒนาการของเด็กซึ่งเป็นที่ยอมรับกันแล้วว่า 6 ปีแรกของชีวิตเป็นช่วงที่เด็กมีพัฒนาการทุกด้านอย่างรวดเร็วเป็นวัยที่สำคัญที่สุดสำหรับพัฒนาการของชีวิตมนุษย์  เพราะเป็นรากฐานแห่งการพัฒนาศักยภาพ     เด็กปฐมวัยจึงเป็นวัยที่ควรได้รับการพัฒนาทุกด้าน โดยเฉพาะพัฒนาการทางด้านสติปัญญาเป็นพัฒนาการด้านหนึ่งที่มีความสำคัญมาก   เพราะจากการศึกษาของนักการศึกษาและข้อค้นพบทางการแพทย์พบว่า  พัฒนาการทางสติปัญญาของเด็ก  พัฒนาอย่างรวดเร็วมากในช่วง 4 ปีแรกของชีวิต  เด็กมีความเจริญเติบโตทางด้านสมองถึง 50 เปอร์เซ็นต์ของผู้ใหญ่ และเมื่อเข้าสู่ช่วงอายุ 6 ปี ถึง 8 ปี จะพัฒนาเพิ่มขึ้นอีก 30 เปอร์เซ็นต์ ดังนั้น  คุณครูจึงมีความสนใจที่จะส่งเสริมทักษะพื้นฐานทางคณิตศาสตร์ให้กับเด็กปฐมวัยด้วยกิจกรรมศิลปะสร้างสรรค์ซึ่งเป็นกิจกรรมที่เด็กได้แสดงออกทางความคิดอย่างเสรี ด้วยการลงมือปฏิบัติงานตามความสนใจของตนกับวัสดุอุปกรณ์ที่หลากหลายน่าสนใจและสนุกสนานเพลิดเพลิน  โดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อส่งเสริมทักษะพื้นฐานทางคณิตศาสตร์ด้านการวัด การจัดแบบรูปของเด็กปฐมวัย  ทั้งนี้เพื่อเป็นอีกแนวทางหนึ่งในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนทางคณิตศาสตร์ด้วยกิจกรรมศิลปะสร้างสรรค์ได้อย่างคุ้มค่า เหมาะสม สอดคล้องกับวัย ความสนใจ ความต้องการ และสภาพท้องถิ่นวัตถุประสงค์เพื่อส่งเสริมทักษะพื้นฐานทางคณิตศาสตร์ด้านการวัด การจัดแบบรูปของเด็กปฐมวัยที่ได้รับการจัดกิจกรรมศิลปะสร้างสรรค์  แนวคิด/ทฤษฎีที่เกี่ยวข้อง                คณิตศาสตร์เป็นสิ่งจำเป็นต่อการดำรงชีวิตประจำวันของมนุษย์  เมื่อสังเกตในการเล่นและการพูดคุยของเด็กมักจะมีเรื่องคณิตศาสตร์เข้ามาเกี่ยวข้องมีการพูดถึงการเปรียบเทียบ การวัด การจัดประเภทและตัวเลข  (นิตยา  ประพฤติกิจ. 2541 : 3-4)   ทักษะการวัด เป็นทักษะที่จำเป็นเพื่อหาข้อมูลเชิงปริมาณทางด้านกายภาพ  และไม่ใช่ด้านกายภาพ  ซึ่งการวัดสำหรับเด็กต้องอาศัยพื้นฐานการสังเกต   การเปรียบเทียบ การฝึกฝนการวัด  เด็กควรมีโอกาสจะได้รับประสบการณ์ตรงเพื่อจัดกระทำกับวัสดุ   เพื่อที่จะสามารถเลือกเครื่องมือและบอกเหตุผลของการใช้เครื่องมือ ในการวัดต่อไป  ทำให้เด็กรับรู้เกี่ยวกับเรื่องของการจำแนกของออกเป็นหมวดหมู่ตามลักษณะ  หรือขนาด ที่สัมพันธ์กับชีวิตประจำวันของเด็ก (ทิพากร  บุญยกุลศรีรุ่ง. 2547 : 125)   การทำแบบรูปเป็นกิจกรรมที่มุ่งให้เด็กพัฒนาทักษะการสังเกตแบบรูป  ลักษณะของสิ่งต่างๆ   เพื่อที่เด็กจะสามารถทำตามแบบ  หรือคิดรูปแบบใหม่ขึ้นเอง(ทิพากร  บุญยกุลศรีรุ่ง. 2547: 103)   การจดจำแบบรูปได้จึงนับว่าเป็นสิ่งสำคัญยิ่งต่อการพัฒนาคณิตศาสตร์ของเด็กเพราะกิจกรรมเช่นนี้จะช่วยพัฒนาการจำแนกด้านการใช้สายตา  และการได้ยินของเด็ก (นิตยา  ประพฤติกิจ. 2541 : 136) การเรียนคณิตศาสตร์เป็นวิชาของการคิดอย่างมีเหตุผล  การจัดกิจกรรมให้เด็กได้ฝึกอย่างสม่ำเสมอ และใช้กระบวนการคิดที่ถูกต้องจะช่วยให้เด็กเกิดทักษะพื้นฐานทางคณิตศาสตร์ได้ดี                                                                                                                            ดังนั้น ในการที่จะช่วยพัฒนาทักษะพื้นฐานทางคณิตศาสตร์ให้กับเด็กปฐมวัย  ครูผู้สอนสามารถเลือกจัดกิจกรรมอย่างได้หลากหลาย  อาทิ กิจกรรมการเล่านิทาน  กิจกรรมเคลื่อนไหวและจังหวะ  เกมการศึกษา  และกิจกรรมศิลปะสร้างสรรค์    กิจกรรมศิลปะสร้างสรรค์ เป็นกิจกรรมหลักที่สำคัญกิจกรรมหนึ่งในหลายกิจกรรมที่มีบทบาทสำคัญในการเตรียมความพร้อม และส่งเสริมทักษะด้านต่างๆให้เด็กปฐมวัย ในการจัดกิจกรรมศิลปะสร้างสรรค์สำหรับเด็กปฐมวัย   ส่วนใหญ่จึงนิยมจัดในลักษณะของการบูรณาการเนื้อหาวิชาหรือทักษะที่ต้องการปลูกฝังโดยใช้ศิลปะเป็นเครื่องมือและได้มีการนำสื่อวัสดุประเภทต่างๆมาใช้ในชิ้นงานเพื่อให้เด็กเกิดพัฒนาการและการเรียนรู้เพิ่มมากขึ้น  นอกจากนี้ยังสอดคล้องกับงานวิจัยของ  จงรัก  อ่วมมีเพียร (2547 : บทคัดย่อ)  พบว่าเด็กปฐมวัยที่ได้รับการจัดกิจกรรมศิลปะสื่อผสม มีทักษะพื้นฐานทางคณิตศาสตร์สูงขึ้น  การดำเนินงาน/กระบวนการ/วิธีการปฏิบัติ1. ศึกษาเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับกิจกรรมศิลปะสร้างสรรค์ 2. ศึกษาเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับทักษะพื้นฐานทางคณิตศาสตร์ของเด็กปฐมวัย3. ดำเนินการจัดทำแผนการจัดกิจกรรมศิลปะสร้างสรรค์  จำนวน 18 แผน  โดยกำหนดรูปแบบของการจัดกิจกรรมศิลปะสร้างสรรค์ซึ่งประกอบไปด้วย  ชื่อกิจกรรม  จุดประสงค์  อุปกรณ์  ขั้นตอนในการดำเนินกิจกรรม  3 ขั้นตอนดังนี้  3.1  ขั้นนำ  ครูนำเด็กปฐมวัยเข้าสู่เรื่องราวด้วยการสนทนา  ใช้คำถาม  และสร้างข้อตกลงร่วมกัน ระหว่างครูกับเด็กปฐมวัยในการปฏิบัติกิจกรรมศิลปะสร้างสรรค์              3.2  ขั้นดำเนินกิจกรรมศิลปะสร้างสรรค์ ครูแนะนำ  วัสดุ  อุปกรณ์  สาธิตการทำกิจกรรมศิลปะสร้างสรรค์  ในระหว่างนั้นมีการสนทนาซักถามโดยครูคอยใช้คำถามกระตุ้นให้เด็กปฐมวัยใช้ทักษะพื้นฐานทางคณิตศาสตร์ เรื่องการวัด  การจัดรูปแบบ   เข้ามามีส่วนร่วมในการออกแบบกิจกรรมศิลปะสร้างสรรค์ของเด็กปฐมวัยทุกครั้ง  แล้วนำไปสร้างผลงานของตนเองตามจุดประสงค์ของแผนการจัดกิจกรรมได้3.3  ขั้นสรุป เด็กปฐมวัยและครูร่วมกันสนทนา  ทบทวนการทำกิจกรรมศิลปะสร้างสรรค์  และการสร้างผลงานศิลปะสร้างสรรค์ที่มีความสัมพันธ์กับทักษะพื้นฐานทางคณิตศาสตร์ตามจุดประสงค์ของกิจกรรมนั้น                          แผนการดำเนินงาน/ระยะเวลาในการดำเนินงานการดำเนินงานในภาคเรียนที่ 1   เป็นเวลา  6  สัปดาห์  สัปดาห์ละ 3 วัน    ครั้งละ  40  นาที ในช่วงเวลา 09.00 – 09.40 น.   รวม  18  ครั้งผลการปฏิบัติงานจากการจัดกิจกรรมสร้างสรรค์เพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางคณิตศาสตร์ของเด็กปฐมวัย  ระยะที่ประสบผลสำเร็จนี้พบว่าเด็กปฐมวัยมีความสนใจและสนุกสนานกับการวัดและการจัดรูปแบบผ่านผลงานและในชีวิตประจำวันมากขึ้น   สังเกตได้จากการที่เด็กปฐมวัยนำทักษะการวัด  และทักษะการจัดรูปแบบมาใช้ในการทำกิจกรรมต่างๆ ที่นอกเหนือจากกิจกรรมศิลปะสร้างสรรค์ โดยครูมีบทบาทในการกระตุ้นให้เด็กปฐมวัยใช้ทักษะการวัด และทักษะการจัดรูปแบบด้วยความสนุกสนานอย่างไม่รู้ตัว   สอดคล้องกับ ทิพากร  บุญยกุลศรีรุ่ง (2547:22) กล่าวว่า   ครูสามารถใช้สถานการณ์ที่กำลังเป็นอยู่และเห็นได้ในขณะนั้นมาทำให้เกิดการเรียนรู้ด้านคณิตศาสตร์ได้   ดังนั้นจากการวิจัยในครั้งนี้พอจะสรุปได้ว่า    การจัดการเรียนรู้ที่ผู้เรียนมีบทบาทและได้ลงมือกระทำปฏิบัติกิจกรรมด้วยตนเองนั้นเป็นสิ่งที่ทำให้เด็กปฐมวัยได้รับประสบการณ์ตรงก่อให้เกิดทักษะจากการฝึกปฏิบัติ   เกิดความรู้ความเข้าใจ และมีเจตคิที่ดี  สามารถที่จะเรียนรู้ทักษะพื้นฐานทางคณิตศาสตร์ได้อย่างไม่ยาก    และเพื่อเป็นการส่งเสริมให้เด็กปฐมวัยรักที่จะเรียนรู้เรื่องคณิตศาสตร์ในระดับสูงต่อไป  สภาครูคณิตศาสตร์แห่งชาติสหรัฐอเมริกา (NCTM,1999, p.1-6  อ้างถึงใน ทิพากร  บุญยกุลศรีรุ่ง, 2547:201)ได้กล่าวว่า   การจัดประสบการณ์ด้านคณิตศาสตร์ให้เด็ก ควรจะส่งเสริมทั้ง  2  ด้าน   คือ    1)  ด้านมาตรฐานความคิดทางคณิตศาสตร์    ประกอบด้วย  การแก้ปัญหา การสื่อสาร การให้เหตุผลและการเชื่อมโยง  2)  ด้านมาตรฐานเนื้อหาทางคณิตศาสตร์  ประกอบด้วย  จำนวน  รูปทรง  การวัด  แบบรูป   เป็นต้น  สิ่งเหล่านี้จะทำให้เด็กเกิดทักษะพื้นฐานทางคณิตศาสตร์ได้เป็นอย่างดี   ปัจจัยที่ทำให้วิธีการประสบผลสำเร็จ                ผลสำเร็จที่ได้เกิดจากการที่เด็กปฐมวัยได้เรียนรู้จากการเล่นและการลงมือปฏิบัติจริง  กิจกรรมศิลปะสร้างสรรค์จึงเป็นกิจกรรมที่เด็กได้แสดงออกทางความคิดอย่างเสรี ด้วยการลงมือปฏิบัติงานตามความสนใจของตนกับวัสดุอุปกรณ์ที่หลากหลายน่าสนใจและสนุกสนานเพลิดเพลิน เป็นกิจกรรมที่มีบทบาทสำคัญในการเตรียมความพร้อม และส่งเสริมทักษะด้านต่างๆให้เด็กปฐมวัย    ในการจัดกิจกรรมศิลปะสร้างสรรค์สำหรับเด็กปฐมวัยส่วนใหญ่จึงนิยมจัดในลักษณะของการบูรณาการเนื้อหาวิชาหรือทักษะที่ต้องการปลูกฝังโดยใช้ศิลปะเป็นเครื่องมือและได้มีการนำสื่อวัสดุประเภทต่างๆมาใช้ในชิ้นงานเพื่อให้เด็กเกิดพัฒนาการและการเรียนรู้เพิ่มมากขึ้นบทเรียนที่ได้รับ              จากการสังเกตพบว่า เด็กที่ทักษะพื้นฐานทางคณิตศาสตร์ต่ำ จะมีสมาธิในการทำกิจกรรมศิลปะสร้างสรรค์สั้นกว่าเด็กที่มีคะแนนทักษะพื้นฐานทางคณิตศาสตร์สูง เด็กมักจะหันไปสนใจกับสิ่งอื่นได้ง่าย ผู้วิจัยต้องให้ความสนใจและใช้คำถามมากกว่าเด็กคนอื่น เพราะมักจะไม่กล้าตอบคำถาม หรือตอบคำถามด้วยความไม่มั่นใจ ครูต้องให้กำลังและชมเชยเมื่อตอบคำถามถูก รวมถึงการให้ความช่วยเหลือในกรณีที่เด็กตอบคำถามไม่ได้ โดยการใช้คำถามกระตุ้นให้สังเกตหรือการปรับคำถามให้มีความเข้าใจง่ายขึ้น