การวางแผนครอบครัว

หมายถึง การตั้งเป้าหมายเพื่อให้ครอบครัวมีความพร้อมในด้านต่าง ๆ ตั้งแต่การเลือกคู่ครอง ความพร้อมด้านที่อยู่อาศัยและอาชีพ การแต่งงาน การวางแผนที่จะมีบุตร การเว้นช่วงระยะห่างของการมีบุตรที่เหมาะสม การเป็นพ่อแม่ที่ดีเพื่อเลี้ยงดูบุตรให้เป็นคนดี มีคุณภาพและมีความสุข มีผลเพื่อให้เกิดความสุข ความเหมาะสมทางสังคม เศรษฐกิจ แก่ตนเอง ครอบครัว สังคมและประเทศชาติ 

 
        ความสำคัญของการวางแผนครอบครัว การวางแผนครอบครัว เป็นเครื่องมือสำคัญในการ นำพาครอบครัวให้มีความสุขและเป็นแหล่งสร้างคนที่มีคุณภาพของสังคมและประเทศชาติ เปิดโอกาสให้สามี–ภรรยาได้พัฒนาตนเองอย่างเท่าเทียมกัน โดยการจัดสรรเวลาที่เหมาะสมในการทำงานและการแสวงหาความรู้ได้ทั้งสองฝ่ายองค์ประกอบของการวางแผนครอบครัว มี 5 องค์ประกอบใหญ่ ๆ ดังนี้

• การเลือกคู่ครอง เป็นการเลือกคนที่จะมาร่วมสร้างครอบครัว ร่วมรับผิดชอบภาระต่าง ๆ และร่วมทุกข์ร่วมสุขตลอดชีวิต|

• การเตรียมความพร้อมด้านที่อยู่อาศัยและอาชีพ ที่อยู่อาศัยเป็นเรื่องที่มีความสำคัญจะต้องตกลงกันตั้งแต่ก่อนแต่งงาน เช่น แยกมาอยู่ด้วยกันตามลำพัง หรืออยู่กับครอบครัวของฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับเหตุผลและความจำเป็นของทั้งสองฝ่าย สำหรับอาชีพควรมีอาชีพที่มั่นคง มีรายได้แน่นอนและเพียงพอที่จะดูแลครอบครัว

• การแต่งงาน มีความหมายและมีคุณค่าต่อชีวิตครอบครัวคนเรา ทั้งด้านจิตใจที่หมายถึงความสุขสมหวังที่ได้อยู่ร่วมกับคนที่เรารัก และเหมาะสมซึ่งกันและกัน เป็นประเพณีที่แสดงถึงการประกาศให้สังคมรับรู้ถึงการตกลงใจในการใช้ชีวิตร่วมกันของชายหญิง มีธรรมเนียมปฏิบัติแตกต่างกันในแต่ละท้องถิ่น และการจดทะเบียนสมรสเพื่อสิทธิตามกฎหมายของทั้งสองฝ่าย พิธีแต่งงานควรเป็นไปตามฐานะไม่ก่อให้เกิดปัญหาตามมาภายหลัง

• การปรับตัว ระยะเริ่มต้นของการใช้ชีวิตคู่ร่วมกัน ต้องปรับตัวเข้าหากัน ตกลงบทบาทและภาระหน้าที่ในครอบครัวซึ่งเป็นที่ยอมรับกันทั้งสองฝ่าย และสามารถสลับบทบาทกันได้ในยามจำเป็น มีการวางแผนในการจัดสรรค่าใช้จ่ายในครอบครัว ค่าใช้จ่ายในยามฉุกเฉิน และเก็บออมเอาไว้ในอนาคต

• การวางแผนมีบุตรและการเว้นช่วงการมีบุตร เป็นการวางแผนว่าทั้งคู่พร้อมจะมีบุตรเมื่อไร ต้องการบุตรกี่คน และเว้นระยะห่างกันนานแค่ไหน เลือกวิธีอะไรจึงจะมีประสิทธิภาพและปลอดภัย เตรียมความพร้อมในเรื่องฐานะการเงิน และวิธีการที่จะทำให้เขาเติบโตมาเป็นคนที่มีคุณภาพ เว้นช่วงการมีบุตร เพื่อให้แม่ได้พื้นฟูสุขภาพของตนเองก่อนการตั้งครรภ์ครั้งต่อไป และให้การเลี้ยงดูลูกคนก่อนอย่างเต็มที่ด้วยความรักและเอาใจใส่ ไม่ควรมีบุตรเร็วเกินไป ช้าเกินไป หรือถี่เกินไป

• การเตรียมตัวเป็นพ่อแม่ที่ดี เพื่อให้บุตรเติบโตมาเป็นคนดี มีคุณภาพ และมีความสุข สามีและภรรยาจะต้องยินยอมพร้อมใจที่จะมีบุตรด้วยกัน และให้บุตรของตนเกิดมาพร้อมกับความรักของคนทั้งสอง เป็นการเตรียมความพร้อมในด้านต่างๆ ด้านจิตใจ สามีและภรรยาต้องมีวุฒิภาวะทางอารมณ์ที่พร้อมจะเป็นพ่อ-แม่ มีความรู้ในการอบรมเลี้ยงดูบุตร ต้องศึกษาหาความรู้เรื่องการวางแผนครอบครัว การเว้นช่วงการมีบุตร รวมถึงทักษะในการอบรมเลี้ยงดูบุตรของตน รวมถึงหาที่ปรึกษาหรือดูแบบอย่างครอบครัวหรือที่ประสบความสำเร็จในการเลี้ยงดูลูกให้เป็นคนดี มีเวลาเพียงพอที่จะให้ความใกล้ชิดและเป็นแบบอย่างที่ดีกับบุตร โดยเฉพาะในเรื่องความเสมอภาคทางเพศ