อยุธยายุคกลาง

          อยุธยายุคกลาง  การปั้นพระพุทธรูปยุคนี้ได้รับอิทธิพลจากศิลปะสุโขทัย มักทำวงพระพักตร์และพระรัศมีตามแบบสุโขทัย  แต่มีไรพระศกเส้นเล็กๆ ทำสังฆาฏิขนาดใหญ่ ชายสังฆาฏิตัดเป็นเส้นตรง  พระพุทธรูปทำจากปูนปั้น สลักหินและหล่อด้วยโลหะ ส่วนมากนิยมทำพระพุทธรูปปางมารวิชัยและพระอิริยาบถแบบต่างๆ ตามแบบสุโขทัย พระพุทธรูปนั่งที่มีขนาดใหญ่และถือเป็นแบบฉบับของพระพุทธรูปสมัยนี้คือ พระมงคลบพิตร อยุธยา นอกจากนั้นมักทำพระพุทธรูปขนาดกลาง มีฐานชุกชีสูง เช่น พระประธานพระอุโบสถวัดไชยวัฒนาราม อยุธยา และวัดพระพุทธบาท สระบุรี พระนอนที่สำคัญ คือ พระนอนที่วัดโลกยสุธา อยุธยา พระนอนที่วัดป่าโมกข์อ่างทอง และพระนอนที่สิงห์บุรี พระยืนที่สำคัญคือพระโลกนาถ ประดิษฐานอยู่ที่วิหารทิศตะวันออก (มุขหลัง) วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามกรุงเทพมหานคร

          ลวดลายตกแต่งสถาปัตยกรรมที่สำคัญมีลายหน้าบันพระอุโบสถวัดราชบรรทม เป็นลายกนกขมวดเป็นก้นหอย ตรงกลางเป็นลายพุ่มข้าวบิณฑ์ซ้อนเป็นชั้น  ลายหน้าบันพระอุโบสถวัดพระพุทธบาท สระบุรี รูปนารายณ์ทรงครุฑ กนกเครือเถาล้อมรอบ  ทั้งองค์พระนารายณ์และครุฑท่าทางขึงขังทะมัดทะแมง  และบานประตูเจดีย์ ๓ องค์ วัดพระศรีสรรเพ็ชญ์ อยุธยา จำหลักรูปเทวดายืนถือพระขรรค์ ทรงเทริดเหนือเศียรเทวดา มีรูปคล้ายร่ม ในยุคนี้ไม่นิยมทำลวดลายประดับเจดีย์ คงลายปูนเกลี้ยงตั้งแต่ฐานถึงยอด

http://guru.sanook.com/picfront/sub/resize_5396__04012007114636.jpg

พระโลกนาถ ประดิษฐานอยู่ที่วิหารทิศตะวันออก (มุขหลัง)วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม ศิลปะสมัยอยุธยา

อยุธยายุคปลาย

          อยุธยายุคปลาย ประติมากรรมพระพุทธรูปยุคนี้มีการสร้างพระพุทธรูปทรงเครื่องแบบพระ-มหากษัตริย์ โดยมีอยู่ ๒ แบบคือ พระพุทธรูปทรงเครื่องใหญ่และพระพุทธรูปทรงเครื่องน้อยพระพุทธรูปทรงเครื่องใหญ่ที่มีชื่อเสียงมาก  คือพระประธานพระอุโบสถวัดหน้าพระเมรุ อยุธยา

          ศิลปะการสลักไม้และปั้นปูนประดับพุทธสถานของสมัยอยุธยายุคปลายฝีมือถึงขั้นที่มีความงามสูงสุด ลวดลายทำเป็นกนกอ่อนพลิ้วซ้อนกันปลายกนกสะบัดปลายบิดไปมาราวกับธรรมชาติของเถาไม้และใบไม้ที่อ่อนไหว ลวดลายต่างๆเริ่มประดิษฐ์เป็นแบบแผนเฉพาะตัวของไทยมากขึ้น  ลายแกะไม้ที่สวยงามคือ ลายหน้าบันวิหารวัดธรรมาราม อยุธยา หน้าบันพระอุโบสถวัดใหม่เทพนิมิตรธนบุรี และหน้าบันศาลาการเปรียญวัดเชิงท่า อยุธยา เป็นต้น ส่วนลายปูนปั้นที่มีชื่อเสียงคือลายหน้าบันพระอุโบสถวัดเขาบันไดอิฐเพชรบุรี  ลายปูนปั้นที่ซุ้มวิหารหลวงวัดราชบูรณะอยุธยา และลายปูนปั้นที่ซากพระอุโบสถวัดภูเขาทอง  กรุงเทพมหานคร เป็นต้น

http://guru.sanook.com/picfront/sub/resize_5397_2_04012007114741.jpg

พระพุทธรูปทรงเครื่องใหญ่ พระประธานพระอุโบสถวัดหน้าพระเมรุ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา