ประชากรและกลุ่มตัวอย่าง

                    • ประชากร (Population) หมายถึง หน่วยทุกหน่วย (ซึ่งอาจมีชีวิตหรือไม่มีชีวิตก็ได้) ที่เรา สนใจเช่น จำนวนคนไทยที่เป็นเพศชาย ประชากรคือคนไทยทุกคนที่เป็นเพศชาย จำนวนรถยนต์ในจังหวัดพิษณุโลก ประชากรคือ รถยนต์ทุกคันที่อยู่ในจังหวัดพิษณุโลก ฯลฯ

                    • ตัวอย่าง (Sample) หมายถึง หน่วยย่อยของประชากรที่เราสนใจ เช่น จำนวนรถยนต์ที่วิ่งในจังหวัดพิษณุโลกซึ่งไม่สามารถจัดเก็บได้ทัน จึงต้องใช้ตัวอย่างซึ่งตัวอย่างจะต้องเป็น รถยนต์ที่กำลังวิ่งอยู่ในจังหวัดพิษณุโลก ฯลฯ
ประเภทของตัวอย่าง
ตัวอย่างแบ่งเป็น 2 ประเภท  คือ
                    1. ตัวอย่างที่ทราบความน่าจะเป็นที่จะถูกเลือก
                    2. ตัวอย่างที่ไม่ทราบความน่าจะเป็นที่จะถูกเลือก

                    • ตัวอย่างที่ทราบความน่าจะเป็นที่จะถูกเลือก  เป็นการเลือกแบบเปิดโอกาสให้ทุกหน่วยในประชากรได้รับการเลือกเท่าๆกัน  เรียกว่า  เลือกโดยการสุ่ม (Random)  ซึ่งมีหลายวิธี
                    1) การสุ่มตัวอย่างแบบง่าย (Simple random sampling)  หมายถึง  การสุ่มตัวอย่างที่ไม่เจาะจงหน่วยใดในประชากร  วิธีการเลือกใช้วิธีง่ายๆ  เช่น  วิธีจับฉลาก  มักใช้กับประชากรที่ไม่แตกตางกันมาก
                    2) การสุ่มตัวอย่างแบบระบบ (Systematic random sampling)  เริ่มต้นด้วยการจัดลำดับของหน่วยแต่ละหน่วยแบบสุ่มไว้ก่อน
N = จำนวนประชากร
n = จำนวนตัวอย่าง

เริ่มต้นด้วยลำดับที่ 4  ลำดับต่อไป คือ  4+5,4+5+5,4+5+5+5,………
                    3) การสุ่มตัวอย่างแบบแบ่งเป็นกลุ่ม (Clustered random sampling)  โดยแบ่งประชากรเป็นกลุ่มๆ  แต่ละกลุ่มมีความแตกต่างกันน้อยที่สุด  แล้วสุ่มตัวอย่างจากแต่ละกลุ่มอีกครั้งจำนวนเท่าๆกัน
                    4) การสุ่มตัวอย่างแบบแบ่งเป็นชั้น (Stratified random sampling)  แบ่งประชากรออกเป็นชั้นๆ  ชั้นเดียวกันมีความแตกต่างกันน้อยที่สุด  แต่มีความแตกต่างระหว่างชั้นมาก  แล้วสุ่มตัวอย่างจากแต่ละชั้น  เช่น  แบ่งตามระดับการศึกษาที่จบ  (ต่ำกว่า ป.7,ม.3,ม.6,ปริญญาตรี,ปริญญาโท,ปริญญาเอก)

                    • ตัวอย่างที่ไม่ทราบความน่าจะเป็นที่จะถูกเลือก  ตัวอย่างประเภทนี้ได้มาจากการเลือกที่มีลักษณะดังนี้
1)  การเลือกโดยกำหนดสมบัติของหน่วยที่จะเลือก (Quata sampling)  เช่น  คนที่มีวุฒิปริญญาตรี 20 คน
2)  การเลือกโดยเจาะจงหน่วยที่ต้องการ (Purposive sampling)  เช่น  เลือกเพราะความคุ้นเคย  เลือกเพราะสะดวกในการเก็บข้อมูล

                    ค่าต่างๆ ที่คำนวณได้จากประชากรจะเรียกว่าค่า พารามิเตอร์ (Parameter) ส่วนค่าต่างที่คำนวณได้จากกลุ่มตัวอย่างจะเรียกว่าค่าสถิติ (Statistics)