ระบบกล้ามเนื้อ
ระบบกล้ามเนื้อ
กล้ามเนื้อแบ่งเป็น 3 ชนิด คือ กล้ามเนื้อยึดกระดูก กล้ามเนื้อหัวใจ กล้ามเนื้อเรียบ
1.กล้ามเนื้อยึดกระดูก(skeleton) เป็นกล้ามเนื้อที่เกาะติดกับโครงกระดูก เช่น กล้ามเนื้อแขน กล้ามเนื้อขา จึงทำหน้าที่เกี่ยวกับการเคลื่อนไหวของร่างกายโดยตรง เมื่อนำเซลล์กล้ามเนื้อเหล่านี้มาศึกษาด้วยกล้องจุลทรรศน์จะมองเห็นเป็นแถบลาย () เซลล์กล้ามเนื้อนี้มีลักษณะเป็นทรงกระบอกยาว แต่ละเซลล์มีหลายนิวเคลียส การทำงานของกล้ามเนื้อยึดกระดูกถูกควบคุมโดยระบบประสาทโซมาติก ดังนั้นการทำงานของกล้ามเนื้อชนิดนี้ ร่างกายสามารถบังคับได้หรืออาจกล่าวว่าอยู่ในอำนาจจิตใจ
2.กล้ามเนื้อหัวใจ(cardiac muscle) เซลล์มีรูปร่างเป็นทรงกระบอก แต่สั้นกว่าเซลลืกล้ามเนื้อยึดกระดูกและเห็นเป็นลายเช่นเดียวกัน แต่ตอนปลายของเซลล์มีการแตกแขนงและเชื่อมโยงติดต่อกับเซลล์ข้างเคียง การทำงานของกล้ามเนื้อหัวใจถูกควบคุมโดยระบบประสาทอัตโนมัติ ดังนั้นร่างกายไม่สามารถบังคับได้ จึงเป็นกล้ามเนื้อที่อยู่นอกอำนาจจิตใจ
3.กล้ามเนื้อเรียบ(smooth muscle) เป็นกล้ามเนื้อที่พบอยู่ตามอวัยวะภายใน เช่น ผนังกระเพาะอาหาร ผนังลำไส้ ผนังหลอดเลือด และม่านตา เป็นต้น กล้ามเนื้อเหล่านี้ประกอบด้วยเซลล์ที่มีลักษณะยาว หัวท้ายแหลม แต่ละเซลล์มี 1 นิวเคลียส ไม่มีลายพาดขวาง การทำงานของกล้ามเนื้อเรียบถูกควบคุมโดยระบบประสาทอัตโนมัติ
โครงสร้างของกล้ามเนื้อลาย
เซลล์กล้ามเนื้อลายมีลักษณะเป็นเส้นใยยาวเรียกว่า เส้นใยกล้ามเนื้อ(musclefiber) หรือเซลล์กล้ามเนื้อ(muscle cell) อยู่รวมกันเป็นมัด ภายในเส้นใยกล้ามเนื้อจะมีเส้นใยย่อย(myofibril) กระจายอยู่ทั่วไป ภายในเส้นใยย่อยประกอบด้วยเส้นใยเล็กๆเรียกว่า เส้นใยกล้ามเนื้อเล้ก(myofilament) มีลักษณะเป็นท่อนยาวเรียงซ้อนกัน เส้นใยกล้ามเนื้อเหล่านี้จะอยู่รวมกันเป็นมัด เส้นใยกล้ามเนื้อเล้กประกอบด้วย ไมโครฟิลาเมนต์ 2 ชนิด คือ ชนิดบางซึ่งเป็นสายโปรตีนแอกทิน(actin) และชนิดหนา ซึ่งเป็นโปรตีนไมโอซิน(myosin) แอกทินและไมโอซินเรียงตัวขนานกัน
กลไกการทำงานของกล้ามเนื้อลาย นักวิทยาศาสตร์ได้ศึกษาการทำงานของเส้นใยกล้ามเนื้อมานานแล้ว แต่ยังไม่ทราบแน่ชัด ต่อมา ฮักเลย์ และ แฮนสัน ได้เสนอสมมติฐานการหดตัวของกล้ามเนื้อเกิดจากการเลื่อนตัวของแอกทินเข้าหากันตรงกลาง การเลื่อนของโปรตีนดังกล่าวทำให้เส้นใยกล้ามเนื้อหดตัว การเคลื่อนไหวในแต่ละส่วนของร่างกาย โดยกล้ามเนื้อจะทำงานรวมกันเป็นคู่ๆในลักษณะแอนตาดกนิซึม(antagonism) ได้แก่
1.กล้ามเนื้อที่ทำให้เกิดการเคลื่อนไหวงอและเหยียด
1.1กล้ามเนื้อเฟล้กเซอร์(flexor) เป็นกล้ามเนื้อที่หดกตัวแล้วทำให้เกิดการเคลื่อนไหวงอหรือพับ ได้แก่ กล้ามเนื้อไบเซพ(bicape)
1.2กล้ามเนื้อเอ็กเทนเซอร์(extenser) เป็นกล้ามเนื้อที่หดตัวแล้วทำให้เกิดการเคลื่อนไหวเหยียดตรง ได้แก่ กล้ามเนื้อไตรเซพ(tricepe)
2.กล้ามเนื้อที่ทำให้เกิดการเคลื่อนไหวไปข้างหน้าและข้างหลัง
2.1กล้ามเนื้อ protracter เป็นกล้ามเนื้อที่หดตัวแล้วทำให้เกิดการเคลื่อนไหวไปข้างหน้า
2.2กล้ามเนื้อ retracter เป็นกล้ามเนื้อที่หดตัวแล้วทำให้เกิดการเคลื่อนไหวไปข้างหลัง
3.กล้ามเนื้อที่ทำให้เกิดการเคลื่อนไหวไปด้านข้างและแนบลง
3.1กล้ามเนื้อ abductor เป็นกล้ามเนื้อที่หดตัวแล้วทำให้เกิดการเคลื่อนไหวออกจากข้างลำตัว
3.2กล้ามเนือ้ adductor เป็นกล้ามเนื้อที่หดตัวแล้วทำให้เกิดการเคลื่อนไหวแนบลำตัว