ชื่อเรียก

๑. วันล้อมปราบประชาชน

๒. วันฆ่านกพิราบ

๓. หกตุลาคมมหาโหด

เวลาที่เกิดเหตุการณ์

วันที่ ๖ ตุลาคม ๒๕๑๙

ชนวนของเหตุการณ์

จอมพล ถนอม กิตติขจร เดินทางกลับมาประเทศไทย หลังจากที่หลบหนีออกนอกประเทศเมื่อ 16 ตุลาคม 2516

เหตุการณ์

      ก่อนหน้าเหตุการณ์ 6 ตุลา มีความขัดแย้งทางการเมืองระหว่างพรรครัฐบาลกับพรรคชาติไทย ส่วนขบวนการนักศึกษาและประชาธิปไตยก็กำลังเบ่งบานและเข้มข้น โดยมีขบวนการมวลชนฝ่ายขวา ใช้ความรุนแรงก่อกวนและสังหารผู้นำนักศึกษาและกรรมกรชาวนา

     จอมพลถนอมบวชเณรเดินทางกลับเข้ามาในประเทศไทยเมื่อวันที่ 19 กันยายน 2519 โดยอ้างว่าจะเข้ามาดูใจบิดา (ก่อนหน้านี้จอมพลประภาสเดินทางเข้าประเทศไทยเมื่อวันที่ 19 สิงหาคม แต่ถูกต่อต้านจนต้องเดินทางออกนอกประเทศไปอีก) นักศึกษาได้รวมตัวกันประท้วงการกลับเข้ามา ของจอมพลถนอม โดยที่รัฐบาลก็เห็นชอบ “นักศึกษาที่จะทำการชุมนุมก็มีสิทธิทำได้ตามรัฐธรรมนูญ” ม.ร.ว. เสนีย์ ปราโมช นายกรัฐมนตรี กล่าวเมื่อวันที่ 20 กันยายน 2519

      ที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ การประท้วงขับไล่จอมพลถนอมเริ่มต้นตั้งแต่วันที่ 29 กันยายน 2519 ขณะเดียวกันได้มีเหตุการณ์ฆ่าแขวนคอกรรมกรที่ร่วมขับไล่จอมพลถนอมที่นครปฐม นักศึกษาได้จัดแสดง ละครสะท้อนเหตุการณ์ดังกล่าวเมื่อวันที่ 4 ตุลาคม

      เวลาเช้าของวันที่ 5 ตุลาคม หนังสือพิมพ์ บางกอกโพสต์ และ ดาวสยาม ได้ตีพิมพ์ภาพละครแขวนคอ ของนักศึกษา โดยระบุว่าเป็นการหมิ่นพระบรมเดชานุภาพ (เนื่องจากบุคคลผู้ถูกแขวนคอในภาพ มีหน้าละม้ายองค์รัชทายาท) มีการชุมนุมกลุ่มพลังฝ่ายขวาทั่วกรุงเทพฯ และ พ.อ.อุทาร สนิทวงศ์ ณ อยุธยา แห่งชมรมวิทยุเสรี ได้กระจายเสียงปลุกเร้ากลุ่มพลังและนัดหมายเวลาที่จะเคลื่อนกำลัง

      เช้าวันที่ 6 ตุลาคม 2519 กำลังตำรวจและประชาชนในสังกัดกลุ่มพลังฝ่ายขวา ( เช่น กลุ่มนวพล กลุ่มกระทิงแดง) ปิดล้อมและบุกเข้าสลายม็อบในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ โดยใช้วิธีการอันโหดเหี้ยม ผิดมนุษย์ ภาพข่าวการแขวนคอนักศึกษากับต้นมะขามที่สนามหลวง ตอกอก เผาทั้งเป็น และการระดมยิง นักศึกษาที่ไม่มีอาวุธนอกจากปืนพกของหน่วยรักษาความปลอดภัยไม่กี่กระบอกได้แพร่หลายออกไปทั่วโลก

      นักศึกษาและผู้นำกรรมการจำนวนมากหลบหนีการปราบปราม “เข้าป่า” เพื่อรวมตัวกับพรรค คอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย

ผลจากเหตุการณ์

      ประมาณว่ามีผู้เสียชีวิตหลายร้อยคน นักศึกษา ๓,๐๘๔ คน ถูกจับกุม ผู้นำนักศึกษา ๑๙ คนถูกนำตัวขึ้นศาลทหาร

     รัฐบาลของ ม.ร.ว. เสนีย์ ปราโมช ถูกปฏิวัติและแทนที่ด้วยคณะปฏิรูปการปกครองแผ่นดิน แต่งตั้งรัฐบาล “หอย” ที่มี นายธานินทร์   กรัยวิเชียร เป็นนายกรัฐมนตรี

ความสำคัญของเหตุการณ์

        คณะปฏิรูปฯ นำประเทศไทยเข้าสู่ระบอบเผด็จการทหารอีกครั้ง ความโหดเหี้ยมของเหตุการณ์ส่งผลกระทบด้านความรู้สึกต่อการเมืองไทย ทั้งในและต่างประเทศ