การปฐมพยาบาลกรณีถูกสัตว์ทำร้าย : งู(1)
งูเป็นสัตว์ที่คนทั่วไปกลัวมากที่สุด เพราะความเชื่อถือที่เล่าต่อๆ กันมาถึงพิษ และความพยาบาทของงู รูปร่างและลวดลายตลอดจนการเคลื่อนไหวที่ปรูดปราด ล้วนสร้างความไม่ไว้วางใจระหว่างคนกับงูมากขึ้น บางคนเพียงแต่เห็นงูก็แทบช็อคแล้ว แท้จริงงูในโลกนี้มีมากกว่า 3,000 พันธุ์ จำแนกเป็นชนิดต่างๆ ได้กว่า 13,000 ชนิด แต่เป็นงูพันธุ์ที่มีพิษอยู่เพียง 500 กว่าชนิดเท่านั้นเอง และในบ้านเราก็มีงูพิษที่พบได้บ่อยอยู่เพียง 7 ชนิดเท่านั้น คือ งูจงอาง งูเห่า งูแมวเซา งูกะปะ งูสามเหลี่ยม งูทะเล และงูเขียวหางไหม้ |
ในจำนวนงูพิษนี้ ไม่ใช่ว่ากัดแล้วต้องตายทุกครั้งไป ประมาณกันว่าในคนที่ถูกงูพิษกัดแล้วไม่ได้รับการรักษาอะไรเลยนั้น 10 คน มีตายเพียง 6 คนเท่านั้น ในคนที่ได้รับการรักษาทันท่วงที ไม่เคยปรากฏว่ามีใครตายเลย และแม้คนที่ไม่ได้รับการรักษาทันท่วงที แต่ถ้าได้ทำการปฐมพยาบาลที่ถูกต้อง ก็ทำให้ผ่อนหนักเป็นเบาลงไปได้มาก คนที่ถูกงูพิษกัดอาการจะไม่เกิดทันที โดยมากจะใช้เวลาประมาณ 15-30 นาที จึงเริ่มมีอาการตื่นเต้นตกใจ เอะอะโวยวาย หรือออกกำลังแม้แต่เดินหรือวิ่ง จะทำให้อาการเกิดเร็วและรุนแรง ในทางตรงกันข้าม ถ้าสงบและออกกำลังให้น้อย เช่น นอนสงบเฉยๆ อาการเกิดจะช้าและไม่รุนแรง บทความต่อไปนี้เป็นข้อแนะนำว่าควรปฏิบัติต่อตัวเอง หรือช่วยเหลือผู้อื่นในระยะเริ่มแรกอย่างไรบ้างเมื่อถูกงูพิษกัด |
ทำอย่างไรจึงจะรู้ว่าถูกงูพิษกัด
1.ตรวจผู้ถูกงูกัด |
1.1 สังเกตรอยเขี้ยวที่ถูกกัด รอยเขี้ยวงูสามารถบอกชนิดของงูได้ การที่มีรูเขี้ยวปรากฏที่ผิวหนังจะเป็นรูเดียวหรือสองรู หรือมีรอยฟันเป็นแถวประกอบด้วยก็ตามทำให้เราบอกได้ว่าผู้ป่วยอาจถูกงูพิษกัด ถ้าประกอบกับมีอาการต่างๆ ปรากฏด้วยเราก็สามารถแน่ใจได้มากขึ้น รอยเขี้ยวงูทะเลมักไม่ชัดเจน เราไม่ควรรอช้าจนเกิดอาการเสียก่อนจึงจะช่วยเหลือ |
1.2 อาการเจ็บปวดตรงรอยงูกัด ถ้ามีอาการเจ็บปวดตรงรอยเขี้ยว มักเชื่อได้ว่าเป็นแผลงูพิษกัด ถ้าไม่มีอาการเจ็บปวดและไม่บวมเลย ประกอบกับไม่มีอาการอย่างอื่นก็เชื่อได้ว่าไม่ใช่งูพิษกัด |
1.3 บวม พวกถูกงูประเภทที่มีพิษต่อเลือด (Viper หรือ Pitviper) เช่น งูแมวเซา งูเขียวหางไหม้ งูกะปะกัด อาการบวมจะมีชัดเจนกว่างูชนิดอื่น |
1.4 อาการอ่อนเพลีย วิงเวียน ซึม กล้ามเนื้อกระตุกและชาหมดแรงเป็นอัมพาตเหล่านี้เป็นอาการของพิษที่มีต่อระบบประสาท ( เช่น งูเห่า งูจงอาง) อย่าลืมว่า แม้ไม่ได้ถูกงูพิษกัด คนก็อาจตกใจและโน้มน้าวให้มีอาการดังกล่าวมาแล้วนี้ได้ แต่เพื่อความไม่ประมาท ถ้ามีอาการดังกล่าวให้ถือว่าถูกงูพิษกัดไว้ก่อน |
2. ตรวจดูลักษณะของงู ซึ่งจะกล่าวถึงต่อไป |
เมื่อถูกงูกัดเราจะทำอย่างไร
การช่วยเหลือถ้าได้ทำโดยเร็วให้ทันการ และทำโดยถูกวิธีจะสามารถช่วยชีวิตผู้ที่ถูกงูพิษกัดได้ เช่นเดียวกันกับการปฐมพยาบาลในกรณีที่เกิดบาดเจ็บและอุบัติเหตุอย่างอื่นๆ คนทั่วไป เมื่อถูกงูกัดจะมีพิษ หรือไม่มีก็ตามมักจะตกใจ กระวนกระวาย บางครั้งบางคราวคล้ายกับคลุ้มคลั่ง ความตกใจและตื่นตระหนกนี้จะช่วยให้พิษงูถูกดูดซึมแพร่เข้าสู่ร่างกาย และออกฤทธิ์เร็วและแรงขึ้น แท้ที่จริงคนที่ถูกงูที่มีพิษที่สุดกัด ถ้าได้รับการปฐมพยาบาลที่ถูก และทันท่วงทีแล้วหายากมากที่จะเสียชีวิต ดังนั้นบุคคลทั่วไปควรจะรู้วิธีปฐมพยาบาลการถูกงูพิษกัด |