เรื่องย่อ 1
ท้าวยศวิมลและมเหสีไม่มีโอรสสืบราชสมบัติ วันหนึ่งท้าวยศวิมลเสด็จเยี่ยมพระนครราษฎรก็ร้องเรียนให้พระองค์มีบุตร เพราะ เวทนาเป็นพระยาสมบัติมีมาไร้ที่โอรสยศไกร พระองค์ทรงกลัดกลุ้มร้อนพระทัย ได้ตรัสเล่าให้พระมเหสีคือนางจันท์เทวีฟัง ให้นางจันท์เทวีและพวกนางในแต่งเครื่องบูชาบวงสรวงเทวดาและรักษาศีลเพื่อที่จะได้มีลูกโดยที่พระองค์ประกาศว่า เทวดาซึ่งอยู่ในสวรรค์ชั้นดาวดึงส์เป็นสวรรค์ชั้นที่ ๒ แห่งสวรรค์ ๖ ชั้น มีพระอินทร์เป็นผู้ครอง จุติมาเกิดในครรภ์นางจันท์เทวี ท้าวยศวิมลก็ฝันเห็นเป็นเทพสังหรณ์
โหรฟังแล้วทำนายว่าท้าวยศวิมลจะมีโอรส คือ พระนางปิ่นนางในฝ่ายขวาจะทรงครรภ์พระราชบุตรตรา บุญญาธิการมากมี แต่จะพลัดพรากจากวังภายหลังจึงจะคืนกรุงศรี ดาราคือบุตรี จะเกิดสนมอันควรท้าวยศวิมลทรงยินดียิ่งนัก
ต่อมานางจันท์เทวีได้ตั้งครรภ์ตามคำทานายทำให้นางจันทาซึ่งเป็นสนมเอกอิจฉา เกรงโอรสของนางจันท์เทวีจะได้ครองราชสมบัติ จึงให้สาวใช้ไปติดสินบนโหรให้ช่วยนางจันมา
ตอนที่นางจันท์เทวีจะคลอดโอรสนั้น พวกที่คอยมาดูแลได้รู้สึกถึงความผิดปกติอย่างกันทั่วหน้ากัน
ท้าวยศวิมลทราบว่าพระมเหสีประชวรครรภ์ก็ปิติโสมนัสสั่งให้พนักงานเตรียมประโคมแตรสังข์ให้พระโอรสที่จะประสูติ แต่เมื่อเสด็จไปถึงนั้นก็ต้องผิดหวังยิ่งนัก นางจันท์เทวีตระหนักอกสั่น พวกนางในก็ตกใจแต่ความรู้สึกของคนเหล่านี้ก็เทียบไม่ได้กับความรู้สึกของท้าวยศวิมลเพราะภูมินทร์เพียงจะสิ้นชีวันอับอายสาวสวรรค์กำนัลในพระองค์ทรงขับพวกนางออกไปให้หมดแล้วตรัสกับนางจันท์เทวี
นางจันท์เทวีสุดแสนที่จะอับอาย โศกเศร้าได้ขอร้องให้ท้าวยศวิมลได้ประหารนางเสีย ฝ่ายนางจันทาได้ทีก็เข้าเฝ้าพร้องโหร ทำเป็นกราบทูลว่าคนคลอดลูกเป็นหอยไม่เคยพบเห็น นางเองก็ตั้งครรภ์เช่นกันหวั่นใจว่าจะคลอดออกมาเหมือนนางจันท์เทวีหรือเปล่าและแนะให้ท้าวยศวิมลปรึกษาโหรดู
โหรได้รับรางวัลจ้างจากนางจันทาไปแล้วจึงแกล้งทำเป็นค้นหาตำราดูแล้วกราบทูลท้าวยศวิมล พอท้าวยศวิมลได้นั้นก็รู้สึกขิ่งทุกข์โศกเศร้าหนัก เพราะความรักนางจันท์เทวีพี่จะขาดใจม้วยด้วยเทวี ไม่มีความผิดสักนิดเลยแต่นางจันทาพูดยุยงให้รีบขับนางนางจันท์เทวีออกจากเมือง โดยอ้างว่าราษฎรโกรธแค้น เพราะทั้งพระมเหสีและโอรสเป็นกาวกีณี
นางจันท์เทวีถูกขับไล่ลงเรือไปสิบห้าวันแล้วปล่อยบนบกในป่าใหญ่นางอุ้มโอรสบุกป่าฝ่าดงไปพบกระท่อมของตายายก็ได้อาศัยอยู่กับตายายนางจันท์เทวีได้อยู่กับตายายมาไดห้าปีต้องทำงานคือ ตักน้ำ ตำข้าว เก็บผักหักฝืนไปขายพอเลี้ยงตัว พอมีเวลาว่างก็อุ้มลูกน้อยหอยสังข์มาเชยชมเป็นอย่างนี้เรื่อยมาจนรุกขเทพในป่าเกิดความสงสารนางรุกขเทพได้ทราบถึงความเป็นไปของพระสังข์ทุกอย่างรุกขเทพเห็นว่าพระสังข์ได้อยู่ซ่อนตัวในหอยสังข์นานเกินไปแล้ว จึงช่วยนางจันท์เทวีด้วยการช่วยให้พระสังข์ปรากฏตัว