โคลงจัตวาทัณฑี

   ลักษณะการแต่ง     ในโคลงหนึ่งบทมี ๔ บรรทัด บรรทัดหนึ่งเรียกว่า " บาทหนึ่ง " โคลงจัตวาทัณฑี ๑ บท จะมี ๔ บาท

                              นับเป็น ๑ โคลง บาทหนึ่งมี ๒ วรรค วรรคหน้ามีวรรคละ ๕ คำ วรรคหลังของบาทที่ ๑ บาทที่ ๒ และบาทที่ ๓

                              มีวรรคละ ๒ คำ วรรคหลังของบาทที่ ๔ จะมี ๔ คำ ซึ่งรวมแล้วจะมีคำรวมทั้งสิ้น ๓๐ คำ

                              เหมือนกับโคลงสี่สุภาพ และโคลงตรีพิพิธพรรณ   จะเห็นได้ว่า โคลงจัตวามทัณฑี ก็เหมือนกับโคลงตรีพิธพรรณ

                              คือจะมีส่วนคล้ายกับโคลงสี่สุภาพมาก  ผิดกันก็เพียง เปลี่ยนตรงสัมผัส ในบาทที่ ๒ จากคำที่ ๕

                              มาเป็นคำที่ ๔ และให้คำที่ ๒ กับคำที่ ๓ ของบาทที่ ๒ และบาทที่ ๓ สัมผัสกันเท่านั้น

   แผนผัง

ที่มาภาพ : น.ส.อานิสา  สอนพงษ์

   ตัวอย่าง

                                     จึ่งใช้พี่น้องเลี้ยง               ไปพลัน         

                             ถามปู่เป็นฉันใด                        ดั่งนี้       

                             ข้าไปบังคมคัล                         พระปู่ แลนา    

                             พระปู่เฮยยังกี้                           เมื่อท้าวจักมา  

                                                                                                     จาก   ลิลิตพระลอ