การสร้่างกรุงรัตนโกสินทร์

1) ทำเลที่ตั้งและยุทธศาสตร์

ที่มาของรูปภาพ : http://i192.photobucket.com/albums/z222/jenifaae/mapsmalll.jpg         

          ปัจจัยสำคัญที่ส่งเสริมให้กรุงเทพฯ เป็นราชธานีและเป็นศูนย์กลางการปกครองเศรษฐกิจ และสังคมไทย ตั้งแต่แรกเริ่มสมัยรัตนโกสิจนถึงปัจจุบัน คือ ทำเลที่ตั้งของกรุงเทพฯ เมื่อเริ่มสร้างกรง พระบามสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์จักรี ทรงเห็นว่าควรย้ายราชธานีจากกรุงธนบุรีมายังฝั่งตะวันออก คือ ฝั่งซ้ายของแม่น้ำเจ้าพระยา เพราะที่ตั้งใหม่นี้มีความเหมาะสมอย่างยิ่ง โดยเฉพาะในภาวะสงคราม และระยะการก่อร่างสร้างตัวใหม่ในขณะนั้น กล่าวคือ ที่ตั้งกรุงเทพฯ เป็นชัยภูมิที่เหมาะสมต่อการตั้งรับศัตรู เพราะเป็นที่หัวแหลม ได้แม่น้ำเจ้าพระยาเป็นคูเมืองทั้งด้านตะวันตกและด้านใต้ เมื่อทำการขุดคลองอีกสิงด้านก็จะได้คูเมืองทั้งสี่ทิศ นับเป็นกำแพงเมืองธรรมชาติที่กั้นศัตรูได้เป็นอย่างดี พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชทรงตั้งพระทัยที่จะสร้างจะนครใหม่ให้มั่นคง ดังจะเห็นได้จากการสร้งพระบรมมหาราชวัง การสร้างพระศรีรัตนศาสดารามเป็นวัดในพระบรมมหาราชวัง เช่นเดียวกับวัดพระศรีสรรเพชญที่พระนครศรีอยุธยา นอกจากนี้มีการสร้างป้อมเรียงรายโดยรอบ มีการขุดคลองรอบเมืองเพื่อประโยชน์ในทางยุทธศาสตร์และการคมนาคม คือ คลองบางลำภู คลองโอ่งอ่าง และคลองหลอดเดิมด้วย 

          ในเรื่องการพิจารณาทำเลที่ตั้งนั้น พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชอาจโปรดเกล้าฯให้สำรวจภูมิปรเทศมาบ้างแล้วก่อนหน้านี้ เพราะปรากฎว่าได้ทรงสร้างบ้านเมืองตรงบริเวณที่เป็นแหลมยื่นออกไปในแผ่นดินที่เรียกว่า"บางกอก" ก่อนเมื่องานก่อสร้่่างขั้นแรกเสร็จแล้วจึงทรงประกอบพระราชพิธีบรมราชาภิเษกโดยย่อขึ้นในปีนั้นเอง และต่อมาในพ.ศ.2328 เมื่อสร้างพระนครและพระบรมมหาราชวังเสร็จเรียบร้อยแล้ว ได้พระราชทานนามพระนครว่า"กรุงเทพมหานครบวรรัตนโกสินทร์ฯ" (ต่อมารัชกาลที่ 4 ทรงเปลี่ยนเป็น "กรุงเทพมหานครอมรรัตนโกสินทร์ฯ") และโปรดเกล้าฯให้จัดทำพระราชพิธีบรมราชาภิเษกเต็มที่ตามโบราณราชประเพณีอีกครั้งหนึ่ง