พระยาเลอไท (พระเจ้าหฤทัยชัยเชษฐ์สุริวงศ์)

               พระยาเลอไทย หรือ พระเจ้าหฤทัยชัยเชษญ์สุริวงศ์ (ในไตรภูมิพระร่วงว่า พญาเลลิไทย) เป็นพระโอรสของพ่อขุนรามคำแหง และเป็นพระเชษฐาของพระยาไสสงคราม ในจารึกขอมเรียกว่า พระเจ้าหฤทัยชัยเชษฐสุริวงศ์ และในซินกาลมาลินีก็ว่า อุทกโชตถตราช (แปลว่า พระยาจมน้ำ) ครองราชย์ประมาณ พงศ.1842 (บางแห่งพ.ศ.1866)

               พระยาเลอไทยทรงศรัทธาในพระพุทธศาสนาเป็นอย่างยิ่ง ทรงศึกษาพระไตรปิฎกจนแตกฉาน การศึกษาพระธรรมและภาษาบาลีได้เริ่มขึ้นและเจริญก้าวหน้าในรัชกาลนี้  

               เมื่อ พ.ศ. 1861 สมัยพระยาเลอไทยนั้น กองทัพสุโขทัยอ่อนแอไม่เข้มแข็ง ทำให้ พวกมอญต่างแยกตัวเป็นอิสระไม่ขึ้นกับอาณาจักรสุโขทัย และชาวสยามทางภาคกลาง พวกเมืองละโว้และผู้คนทางเมืองสุพรรณบุรี ภายใต้การนำของพระเจ้าอู่ทองได้อพยพมาตั้งอาณาจักรใหม่ บริเวณลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยา ที่กรุงศรีอยุธยา

               สมัยพระยาเลอไทย มีแต่เรื่องเล่าว่า เมื่อ พ.ศ. 1873 เมืองรามัญเป็นกบฏหลังจากที่พระเจ้าแสนเมืองมิ่งสิ้นพระชนม์ พระเจ้าหฤทัยชัยเชษฐ์ฯ ได้ยกกองทัพไปปราบปรามไม่สำเร็จ จึงเป็นเหตุให้เมืองรารัญแข็งเมืองตั้งแต่นั้นมา

               แม้ว่าในพงศาวดารพม่าจะกล่าวถึงไทยตีได้เมืองทวาย เมืองตะนาวศรีมาเป็นเมืองขึ้น เหตุการณ์นี้น่าจะเป็นเรื่องของกษัตริย์ในกรุงศรีอยุธยามากกว่า ด้วยขณะนั้นอาณาจักรสยามด้านใต้ ได้สร้างกรุงศรีอยุธยาขึ้นเป็นราชธานีแล้ว และต่อมาพม่านั้นได้ตั้งเมืองหลวงที่เมืองตองอู อยู่ริมแม่น้ำสะโตง เมื่อ พ.ศ.1890