ระบบต่างๆในร่างกาย
ตาราง 4 ระบบต่าง ๆ ในร่างกาย
ระบบ
|
อวัยวะที่เกี่ยวข้อง
|
1. ระบบหายใจ | จมูก หลอดลม ปอด |
2. ระบบไหลเวียนเลือดและน้ำเหลือง | หัวใจ หลอดเลือด ท่อน้ำเหลือง ต่อมน้ำเหลือง ม้าม ไขกระดูก |
3. ระบบย่อยอาหาร | ปากและส่วนประกอบในปาก ต่อมน้ำลาย หลอดอาหาร กระเพาะอาหาร ลำไส้เล็ก |
ลำไส้ใหญ่ ทวารหนัก ตับอ่อน ตับและถุงน้ำดี | |
4. ระบบต่อมไร้ท่อ | ต่อมไร้ท่อทุกชนิด เช่น ต่อมหมวกไต ต่อมไทรอยด์ ต่อมใต้สมอง รังไข่ อัณฑะ ฯลฯ |
5. ระบบขับถ่าย | ไต ท่อไต กระเพาะปัสสาวะ ท่อปัสสาวะ ผิวหนัง ลำไส้ใหญ่ |
6. ระบบห่อหุ้มร่างกาย | ผิวหนัง ขน เล็บ |
7. ระบบโครงกระดูก | กระดูก กระดูกอ่อน ข้อต่อ เฮ็นเชี่อมกระดูก |
8. ระบบกล้ามเนื้อ | กล้ามเนื้อยึดกระดูก กล้ามเนื้อเรียบ กล้ามเนื้อหัวใจ |
9. ระบบประสาท | สมอง ไขสันหลัง เส้นประสาทและอวัยวะรับความรู้สึก |
10. ระบบสืบพันธุ์ | รังไข่ อัณฑะ อวัยวะที่เกี่ยวข้องกับการสืบพันธุ์ เช่น น้ำเมือก ต่อมลูกหมากและท่อต่าง ๆ |
จากตาราง 4 นักเรียนจะสรุปได้ว่า
1.ระบบอวัยวะต่าง ๆ ในร่างกายทุกระบบมีความสำคัญแตกต่างกัน แต่ละระบบต้องทำงานประสาน สอดคล้องกัน ร่างกายจึงจะแข็งแรงสมบูรณ์
2.ระบบประสาททำให้คนเราเด่นกว่าสิ่งมีชีวิตชนิดอื่น โดยมีสมองเป็นศูนย์กลางความรู้สึกนึกคิดสติปัญญา มีเหตุมีผล มีความสามารถในการคิดแก้ปัญหา
3.อวัยวะบางอย่างทำหน้าที่มากกว่า 1 ระบบ ได้แก่ ผิวหนัง ปอด ลำไส้ใหญ่ ตับอ่อน อัณฑะ รังไข่ เป็นต้น
ผิวหนัง ทำหน้าที่ทั้งในระบบห่อหุ้มร่างกาย ระบบประสาทและระบบขับถ่าย
ปอด ทำหน้าที่ทั้งระบบขับถ่ายและระบบหายใจ โดยมีการขับถ่ายก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ออกมาทางลมหายใจและนำก๊าซออกซิเจนเข้าไปในระบบหายใจ
ลำไส้ใหญ่ ทำหน้าที่ทั้งในระบบย่อยอาหารโดยการดูดน้ำจากกากอาหารเข้าสู่เส้นเลือดและลำไส้ใหญ่ ยังทำหน้าที่ในระบบขับถ่ายโดยการขับถ่ายกากอาหาร
ตับอ่อน ทำหน้าที่ทั้งในระบบย่อยอาหารและระบบต่อมไร้ท่อ โดยในระบบย่อยอาหารตับอ่อนจะช่วยผลิตน้ำย่อยให้ลำไส้เล็ก ส่วนในระบบต่อมไร้ท่อตับอ่อน จะสร้างฮอร์โมนอินซูลินควบคุมปริมาณการใช้น้ำตาลในเลือด
ระบบต่าง ๆ ของร่างกายทำหน้าที่แตกต่างกันไปดังนี้
1.ระบบหายใจ(Respiratory System)
มีหน้าที่นำออกซิเจนจากปอดไปสู่เซลล์เพื่อเผาผลาญอาหารทำให้เกิดพลังงาน คาร์บอนไดออกไซด์ และน้ำ คาร์บอนไดออกไซด์จะถูกนำออกนอกร่างกายโดยจะถูกลำเลียง มายังปอดและส่งออกทางลมหายใจออก
รูป 4 แสดงระบบหายใจ |
อวัยวะที่ใช้ในระบบหายใจ คือ จมูก หลอดลม ปอด
2.ระบบหมุนเวียนโลหิตและน้ำเหลือง(Circulatory System)
มีหน้าที่นำสารต่าง ๆ ไปส่งทั่วร่างกาย เช่น สารอาหาร ก๊าซต่าง ๆ เกลือแร่ ฮอร์โมน และรับของเสียส่งออกนอกร่างกายโดยลำเลียงไปตามเส้นเลือด ภายในเลือดประกอบ ไปด้วยส่วนที่เป็น ของเหลวเรียกว่าพลาสมา ทำหน้าที่ลำเลียงเกลือแร่ ฮอร์โมน แอนติบอดี สารอาหารต่าง ๆ ไปยัง เซลล์ต่าง ๆ และรับของเสียงจากเซลล์ไหลกลับไป ตามท่อน้ำเหลืองเรียกว่าน้ำเหลือง ส่วนเลือดที่เป็น ของแข็งเรียกว่าเกล็ดเลือด ทำหน้าที่ช่วยให้เลือดแข็งตัวเมื่อเกิดบาดแผล
รูป 5 แสดงระบบไหลเวียนเลือด |
อวัยวะที่ใช้ในระบบหมุนเวียนโลหิตและน้ำเหลือง คือ หัวใจ เส้นเลือด ท่อน้าเหลือง ม้าม ตับ ไขกระดูก ต่อมน้ำเหลือง
3.ระบบย่อยอาหาร(Digestive System)
มีหน้าที่ย่อยโมเลกุลของอาหารที่ใหญ่ ๆ ให้เป็นโมเลกุลขนาดเล็กจนสามารถดูดซึมได้ เพื่อให้ร่างกายสามารถนำอาหารที่มีโมเลกุลขนาดเล็กนี้ไปใช้ประโยชน์ได้ การย่อยอาหารเริ่มตั้งแต่ฟันมีหน้าที่บดอาหารมีลิ้นช่วยเกลี่ยอาหารและรับรสอาหาร ต่อมผลิตน้ำลายจะสร้างน้ำลายมาช่วยย่อยแป้งให้เป็น น้ำตาลมอลโทส อาหารจะถูกส่ง ต่อลงไปตามหลอดอาหารเข้าสู่กระเพาะอาหาร กระเพาะอาหารจะย่อย ต่อโดยการบีบตัวปล่อยน้ำย่อยและกรดออกมาทำลายเชื้อโรค อาหารจะถูกส่งต่อไป ยังลำไส้เล็ก ซึ่งลำไส้เล็ก จะย่อยให้อาหารมีโมเลกุลเล็กที่สุดเพื่อให้สามารถถูกดูดซึมเข้าสู่ร่างกาย โดยน้ำตาลทุกชนิดจะถูกย่อยเป็น กลูโคส ไขมันจะถูกย่อยเป็นกรดไขมันและกลีเซอรอล ส่วนโปรตีนจะถูกย่อยเป็นกรดอะมิโน
รูป 6 แสดงระบบย่อยอาหาร |
อวัยวะที่ใช้ในระบบย่อยอาหารมีหลายชนิด คือ ปาก กระเพาะอาหาร ลำไส้เล็ก ตับอ่อน ตับ ถุงน้ำดี ลำไส้ใหญ่ ทวารหนัก
4. ระบบต่อมไร้ท่อ(Endocrine System)
มีหน้าที่สร้างฮอร์โมนควบคุมการทำงานต่างๆของร่างกาย ประกอบด้วยต่อมไร้ท่อทุกชนิดที่อยู่ใน ร่างกาย เช่น ต่อมไทรอยด์ ต่อมพาราไทรอยด์ ต่อมใต้สมอง ต่อมหมวกไต รังไข่ อัณฑะ
5. ระบบขับถ่าย(Excretory System)
มีหน้าที่ขจัดและกรองของเสียออกจากร่างกายโดยไตทำหน้าที่ขจัดน้ำ เกลือแร่ ยูเรียและสารพิษ ต่าง ๆ ในรูปของปัสสาวะ ผิวหนังทำหน้าที่ขจัดน้ำและเกลือแร่ ออกมาในรูปของเหงื่อ ลำไส้ใหญ่ขจัด กากอาหารออกทางทวารหนักในรูปของอุจจาระ
อวัยวะที่ใช้ในระบบขับถ่าย คือ ไต กระเพาะปัสสาวะ ผิวหนัง ลำไส้ใหญ่
6. ระบบห่อหุ้มร่างกาย(Integumentary system)
มีหน้าที่ปกคลุมห่อหุ้มร่างกายไม่ให้เกิดอันตราย ป้องกันเชื้อโรคเข้าสู่ร่างกาย และมีหน้าที่อื่น ๆ อีกหลายประการ รายละเอียดกล่าวไว้ในหน่วยที่ 2
7. ระบบโครงกระดูก(Skeletal system)
มีหน้าที่ช่วยพยุงร่างกายให้เป็นรูปร่างทรวดทรงอยู่ได้ และช่วยป้องกันอันตรายอวัยวะภายในต่าง ๆ มีอวัยวะต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ กระดูก กระดูกอ่อน ข้อต่อและเอ็น
รายละเอียดกล่าวไว้ในหน่วยที่ 3
8. ระบบกล้ามเนื้อ(Muscular system)
มีหน้าที่ทำให้ส่วนต่าง ๆ ของร่างกายเคลื่อนไหวได้ อวัยวะที่เกี่ยวข้องได้แก่ กล้ามเนื้อทุกประเภทในร่างกาย
รายละเอียดกล่าวไว้ในหน่วยที่ 4
9. ระบบประสาท(Nervous system)
มีหน้าที่ควบคุมระบบต่าง ๆ และควบคุมพฤติกรรมของคน ทำให้คนมีความฉลาดกว่าสัตว์อื่น ๆ มีอวัยวะต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ สมอง ไขสันหลัง เส้นประสาท
รายละเอียดกล่าวไว้ในหน่วยที่ 5
10. ระบบสืบพันธุ์(Reproductive System)
มีหน้าที่ช่วยดำรงเผ่าพันธุ์ไว้ไม่ให้สูญพันธุ์ โดยมีอวัยวะต่าง ๆ เกี่ยวข้องดังนี้ คือ รังไข่ มดลูก อัณฑะและต่อมต่าง ๆ
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
กิจกรรมเสนอแนะ
ให้นักเรียนศึกษาแผ่นใส เรื่อง กระเพาะอาหาร ลำไส้เล็ก ลำไส้ใหญ่ และเรื่อง การหมุนเวียนเลือดในร่างกายคน แล้วตอบคำถามกิจกรรมที่ 4
หมายเหตุ
ก่อนฉายแผ่นใสให้นักเรียนศึกษาวิธีใช้เครื่องฉายภาพข้ามศีรษะให้มีความเข้าใจวิธีเปิดและปิดเครื่องเสียก่อน