1.ชื่อโรค - โรคข้อเสื่อม (Osteoarthritis)

2.ผู้ค้นพบ - ไม่พบเนื้อหา

3.อยุ่ในกลุ่มโรค - ระบบโรคข้อ

4.สาเหตุของการเกิดโรค - อายุ พบมากในคนสูงอายุแต่ก็ไม่ใช่ปัจจัยสำคัญ

                                    อ้วน

                                    ข้อได้รับอุบัติเหตุจากการเล่นกีฬา หรือจากการทำงาน

                                   กรรมพันธุ์

                                   อายุน้อยกว่า 45 ผู้ชายเป็นมากกว่าผู้หญิง อายุมากกว่า 45 ผู้หญิงเป็นมากกว่าผู้ชาย

5.อาการของโรค  - มีอาการปวดข้ออยู่ตลอดเวลา

                          ข้อจะยึดหรือข้อติดหลังจากตื่นนอน หรืออยู่ท่าใดท่าหนึ่งนานๆ

                          ข้อบวมหรือกดเจ็บ

                          รู้สึกเหมือนกระดูกกระทบกัน

                          ข้อเสื่อมมักจะไม่มีแดง หรือร้อน

 6.วิธีการรักษา

มีวิธีที่สามารถรักษาโรค โดยตนเองและโดยแพทย์ดังนี้

1. ลดน้ำหนัก

1.1 การตรวจสอบน้ำหนักว่าเกินเกณฑ์หรืออ้วนเกินไป สูตรดรรชนีมวลกาย (body mass index) คือ ใช้น้ำหนัก (กิโลกรัม) เป็นตัวตั้งหารด้วยส่วนสูง (เมตร) ยกกำลังสอง

สูตร body mass index (BMI)=น้ำหนัก (กิโลกรัม)/ส่วนสูง (ม.2)

ถ้า BMI ไม่เกิน 25 กก./ม.2 ถือว่า น้ำหนักไม่เกิน ถ้าเกิน 30 กก./ม.2 ถือว่าอ้วน

1.2 วิธีการลดน้ำหนัก

- ดื่มน้ำต้มสุกก่อนรับประทานอาหารทุกมื้อ ถ้าท้องผูกให้เพิ่มการดื่มน้ำในตอนเช้า ประมาณ 3-4 แก้วทุกเช้า

- ลดอาหารรสหวาน ของหวาน น้ำหวาน ผลไม้หวาน นมข้นหวาน ฯลฯ

- งดของมันทุกชนิด ได้แก่ ข้าวผัด ก๋วยเตี๋ยวผัด ก๋วยเตี๋ยวแห้ง ข้าวมันไก่ ข้าวขาหมู แกงกะทิ ฯลฯ

- รับประทานอาหารให้พออิ่มทุกมื้อ

2. การรักษาโดยการใช้ยา

2.1 ยากิน ยาที่แพทย์สั่งให้ได้แก่ ยาแก้ปวด (แอสไพริน พาราเซทตามอล) และยาแก้อักเสบ (ไดโครฟีแนค, ไพร็อกซิแคม อินโดเมทาซิน ฯลฯ) ยาแก้อักเสบเหล่านี้ ไม่ใช่ยาปฏิชีวนะ) การใช้ยาเป็นการรักษาที่ปลายเหตุเพื่อลดปวดและลดการอักเสบ ถ้าไปใช้งานหรือรับน้ำหนักอีก ข้อก็จะอักเสบอีก ผลข้างเคียงของยาแก้อักเสบ คือ ผลต่อไต ผลระคายกระเพาะอาหาร และลำไส้อันอาจทำให้กระเพาะอาหารทะลุ มีแผลในกระเพาะอาหาร เลือดออกในกระเพาะอาหารทำให้อุจจาระดำ

2.2 ยาฉีด ยาที่ฉีดเป็นยาจำพวกสเตียรอยด์ เป็นการฉีดเข้าข้ออักเสบเฉพาะที่ ข้อเสียของการฉีดยา (มีมากกว่าข้อดี) ได้แก่

- ทำให้ข้อเสื่อมเร็วขึ้น การฉีดยาจะส่งสัญญาณเตือนภัย คือ อาการเจ็บปวด (แต่ข้อยังคงมีการอักเสบอยู่) เมื่อฉีดยาแล้ว อาการปวดหมดไป ก็จะเริ่มใช้งาน เริ่มเดิน ยืน ตามปกติ ข้อก็จะอักเสบเพิ่มขึ้น

- มีโอกาสติดเชื้อ

- ยาสเตียรอยด์จะตกตะกอนในข้อ ทำให้ข้อเสื่อมเร็ว

- เสียเงินค่าฉีดยาโดยไม่จำเป็น

ข้อบ่งชี้การฉีดยาคือ อาการปวดที่รุนแรง เมื่อฉีดแล้วต้องพักข้อข้างที่ถูกฉีดให้เต็มที่ไม่ให้รับน้ำหนัก หรือใช้งานเวลา 1-2 สัปดาห์

3. การรักษาโดยการผ่าตัด

3.1 ใช้การส่องกล้องเพื่อกวาดล้างสิ่งแปลกปลอมในข้ออก

3.2 ตัดกระดูกและจัดกระดูกที่โก่งงอให้ตรง

3.3 เปลี่ยนข้อเทียม ในกรณีที่ข้อเสื่อมขั้นรุนแรง

4. การใช้เครื่องช่วยพยุงเข้าและใช้ไม้เท้าช่วยเดิน

เพื่อลดการรับน้ำหนักของข้อ เครื่องช่วยพยุงข้อชนิดต่างๆ จะเสริมความมั่นคงของข้อให้กระชับและแข็งแรงขึ้น แต่ต้องหมั่นบริหารกล้ามเนื้อรอบข้อให้แข็งแรงอยู่เสมอ เพื่อป้องกันกล้ามเนื้อลีบเล็กลง

7.วิธีการป้องกัน - การป้องกันในรายที่ยังไม่มีอาการใดๆ ได้แก่

1. จำกัดอาหารมันและหวานเพื่อมิให้น้ำหนักเกินพิกัด อาหารที่แนะนำ คือผักผลไม้ที่ไม่หวาน เต้าหู้ เนื้อปลา วุ้นเส้นที่ทำจากถั่วเขียวและดื่มน้ำต้มสุก ลดน้ำหวาน น้ำอัดลม

2. หลีกเลี่ยงการใช้งานที่เกินกำลัง และท่าทางที่จะทำให้ข้อมีความดันเพิ่มสูง ได้แก่ ท่านั่งยองคุกเข่า พับเพียบ ท่าก้มหลัง เป็นต้น

3. บริหารร่างกายให้แข็งแรงอย่างสม่ำเสมอ

4. หลีกเลี่ยงการบาดเจ็บจากอุบัติที่อาจทำให้กระดูกหักผ่านข้อ เอ็นยืดข้อฉีกขาด ข้อแพลง เป็นต้น

5.ตรวจเช็คร่างกายอย่างสม่ำเสมอทุกปี

การป้องกันในรายที่ข้อมีอาการปวดบวมอักเสบ ที่สำคัญคือการป้องกัน การโก่งงอผิดรูปของข้อได้แก่

1. ลดน้ำหนัก เปลี่ยนข้าวเป็นข้าวซ้อมมือ หรือข้าวกล้อง

2. ลดการใช้งานเข่า การวิ่งหรือจ๊อกกิ้งจะทำให้ข้อเข่า ต้องรับน้ำหนัก 10 เท่าของน้ำหนักตัว การเดินเข่าจะรับน้ำหนัก ประมาณ 4.5 เท่าของน้ำหนักตัว ส่วนการถีบจักรยาน เข่าจะรับน้ำหนักเพียง 1.5 เท่าของน้ำหนักตัว

3. ประคบน้ำเย็นหรือน้ำแข็งเมื่อข้อเกิดการอักเสบ

4. ใช้เครื่องช่วยพยุงข้อ หรือใช้ไม้เท้าช่วยเดินขณะเกิดการอักเสบ

5. บริหารกล้ามเนื้อรอบเข่า และออกกำลังกาย ให้ร่างกายแข็งแรงอย่างสม่ำเสมอ

6. กินยาแก้ปวด แก้อักเสบ เป็นครั้งคราว หลีกเลี่ยงการฉีดยาเข่าข้อ

8.สะท้อนความคิดเห็น 

 8.1- ทำไมสนใจศึกษาโรคนี้ - เพราะโรคนี้พบมากในผู้สูงอายุและที่บ้านก้อมีผู้สูงอายุอาศัยอยู่ด้วย เพื่อเป็นแนวทางป้องกันจึงอยากศึกษาไว้เป็นความรู้

8.2 - คิดอย่างไรกับโรคนี้ - เป็นโรคที่น่ากลัวโรคหนึ่ง หากเราไม่รักษาและดูแลสุขภาพของเราเอง ในอนาคตเราก็จะเป็นผู้สูงอายุ ควรที่จะบำรุงรักษาไว้แต่เนิ่นๆ เพื่อไม่ให้โรคนี้เกิดขึ้นกับตัวเราเอง 

ที่มาเนื้อหา http://www.siamhealth.net/public_html/Disease/rheumatoid/ra/osteoarthritis.htm