ในยุคศตวรรษที่ 20 นี้ ได้เกิดเพลงและดนตรีประเภทป๊อปปูลาร์ซอง (Popular Songs) ขึ้นหลายกระบวนแบบ เช่น:-

          1) เพลงป๊อป (Pop Songs) คำว่าป๊อปเป็นคำย่อของคำว่า “ป๊อปปูลาร์” หมายถึง เพลงที่สร้างสรรค์และผลิตขึ้นมาเพื่อการขายโดยเฉพาะ มีกลุ่มลูกค้าเป้าหมาย คือ เด็กวัยรุ่นและคนวัยหนุ่มสาว เนื้อหาสาระของบทร้องจึงเป็นเรื่องเกี่ยวกับวิถีชีวิตของคนวัยนี้ ทั้งเรื่องชีวิตรัก ชีวิตเรียน และการดำรงชีพ เพลงป๊อปมักเป็นเพลงในอัตราจังหวะสี่ เน้นจังหวะตก ใช้เครื่องดนตรีประเภทเครื่องไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ประสมวง มีกีตาร์ไฟฟ้า เบสกีตาร์ไฟฟ้า ออร์แกนไฟฟ้าหรือซินธิไซเซอร์ (เครื่องสังเคราะห์เสียง) หรือแม้แต่กลองชุดก็มักใช้กลองชุดไฟฟ้า มีนักร้องนำวงหรือกลุ่มนักร้องประสมวง ซึ่งมักเป็นผู้เล่นเครื่องดนตรีและผู้ร้องประสานเสียงไปพร้อมกัน นักร้องเองก็ต้องส่งเสียงร้องผ่านไมโครโฟนและเครื่องขยายเสียงไปออกลำโพงด้วยความดังในระดับเกิน 100 เดซิเบล ส่วนคีตลักษณ์หรือไวยากรณ์เพลงนั้นไม่ยึดถือมาตรฐานที่เคยกำหนดไว้ในยุคก่อนๆ แม้แต่คำพูดธรรมดาในชีวิตประจำวันก็สามารถมาใส่ทำนองและจังหวะให้กลายเป็นเพลงป๊อปได้ แต่ส่วนสำคัญของเพลงป๊อปคือมีท่อนฮุก (Hook) ที่มีทำนองและเนื้อหาดึงดูดใจผู้ฟังนำกลับมาร้องซ้ำแล้วซ้ำอีก ทำให้ผู้ฟังจำได้ขึ้นใจ และนำไปขับร้องถ่ายทอดสู่คนฟังอื่นๆ ต่อไปได้ และส่วนที่สำคัญอีกส่วนหนึ่งของการเผยแพร่งานเพลงป๊อปคือ ตัวนักร้องนำ ซึ่งจะต้องสร้างภาพให้ตัวเองเป็นขวัญใจของวัยรุ่นหรือคนวัยหนุ่มสาวให้ได้ วงดนตรีที่เป็นต้อนกำเนิดและปลุกกระแสวันรุ่นทั่วโลกให้ตื่นตัวฟันมานิยมดนตรีป๊อป เช่น วงเดอะบีทเทิลส์ (The Beatles) หรือสี่เต่าทอง และวงที่มีชื่อเสียงต่อมาได้แก่ วงเดอะ โรลลิง สโตนส์ (The Rolling Stones) วงแอบบา (Abba) และ ไมเคิล แจคสัน (Michael Jackson) เป็นต้น

                                                     เดอะ บีตเทิลส์                                  มเคิล แจคสัน        

ภาพเดอะ บีตเทิลส์: http://raymondorado.files.wordpress.com/2007/07/beatles-the-the-beatles-1192706.jpg

ภาพไมเคิล แจคสัน: http://cm1.theinsider.com/media/0/176/68/michael-jackson.0.0.0x0.300x400.jpeg

          2) ดนตรีแจ๊ส เป็นวงดนตรีที่บรรเลงด้วยวงดนตรีแจ๊ส (Jazz band) ซึ่งประสมวงด้วยเครื่องเป่า คือ ทรัมเป็ต คอร์เน็ต คลาริเน็ต ทรอมโบน กับเครื่องทำกระสวนจังหวะ เช่น กลองชุด และดับเบิลเบส และอาจมีแซกโซโฟนประสมเข้ามาด้วย การบรรเลงดนตรีแจ๊สอาจบรรเลงด้วยเครื่องดนตรีล้วนๆ หรืออาจมีนักร้องชายหญิงนำเพลงบลูส์หรือเพลงมิวสิเคิลหรือเพลงในกระบวนแบบอื่นๆ มาปรับใช้ขับร้องประสมวงกับดนตรีแจ๊สด้วยก็ได้ ดนตรีแจ๊สเกิดขึ้นครั้งแรกที่เมืองสตอรีวิลของนครนิวออร์ลีนส์ ในรัฐหลุยเซียนา ประเทศสหรัฐอเมริกา เมื่อปี ค.ศ. 1890 ผู้ก่อตั้งคือนักดนตรีผิวดำชาวอเมริกาที่เพิ่งได้รับการปลดปล่อยจากควาเมป็นทาส พวกเขาได้หยิบฉวยเครื่องดนตรีประเภทเครื่องเป่าที่วงโยธวาทิตของทหารทิ้งแล้วนำมาฝึกหัดเล่นประสมวงกันโดยไม่ต้องมีหลักทฤษฎีใดๆ คือ คิดอย่างไรก็เป่าไปอย่านั้น แรกๆ ใช้บรรเลงรับจ้างนำหน้าขบวนแห่ เช่น ขบวนแห่ศพไปฝังและแห่ในงานเทศกาล เป็นต้น ภายหลังมามีผู้จ้างไปบรรเลงในสถานที่ประกอบการ เช่น ในโรงนครโสเภณี ร้านขายสุรา และบนเรือสำราญ เป็นต้น เป็นที่นิยมขึ้นตามลำดับจนกระทั่งได้พัฒนาขนาดวง และลักษณะการบรรเลงเปลี่ยนแปรและแตกย่อยเป็นดนตรีแจ๊สหลายสาขา เช่น ดนตรีแจ๊สแบบนิวออร์ลีนส์ ดนตรีแจ๊สแบบดิกซีแลนด์ ดนตรีแจ๊สแบบวงสตริง และแบบบีบ๊อป เป็นต้น

          ลักษณะเฉพาะของดนตรีแจ๊สมีดังนี้ :

          1.ใช้ลักษณะจังหวะ (Rhythm) แบบขืนจังหวะ (Synopation) เช่น เน้นที่จังหวะยกแทนที่จังหวะตก ให้ความรู้สึกเหมือนกระเด้งกระดอน

          2. มีสำเนียงแจ๋นๆ เพราะสร้างทำนองเพลงขึ้นมาจากสเกลเสียงแบบบลูโน้ต (Blue notes) อลดเสียงขั้นที่ 3 และ 7 ในสเกลไดอาโทนิกลงเสีย 1 ครึ่งเสียง

          3. นักดนตรีมักสร้างทำนองขึ้นแบบด้นกลอนสด อย่างที่เรียกทับศัพท์ว่า “แบบอิมโพรไวส์” (Improvise) หรือคีตปฏิภาณโดยคิดท่วงทำนองขึ้นมาได้ทันทีในขณะที่กำลังเล่น

วงดนตรีแจ๊ส เป็นวงที่มีต้นกำเนิดจากนักดนตรีผิวดำชาวอเมริกัน

ภาพจาก: http://s3.artknowledgenews.com/files2007/KingOliversCreoleJazzBand.jpg

          3) ดนตรีร็อก (Rock) คำว่า”ร็อก” ย่อมาจากคำว่า “ร็อกแอนด์โรล” (Rock and Roll) และยังเขียนย่อเป็น “Rock’n Roll” ต่อไปอีกด้วย ร็อกแปลว่า โยก เขย่า แกว่ง ส่วนโรลแปลว่า ม้วน กลิ้ง หมุน คลึง ดนตรีร็อกเป็นดนตรีที่นำเอาลักษณะของเพลงบลูส์หรือเพลงริทึมแอนด์บลูส์มาผสมผสานกับเพลงคันทรี โดยนักดนตรีอเมริกันผิวขาวเป็นผู้พัฒนาขึ้นเป็นครั้งแรก ทำให้บุคลิกเฉพาะของดนตรีร็อกมีจังหวะหนักแน่นแบบเพลงคันทรี มีทำนองและเนื้อร้องง่ายแบบเพลงบลูส์ แต่มีหลากหลายสาระ มีหลายกระบวนแบบ มีสังคีตลักษณ์หรือไวยากรณ์เพลงแบบอิสระ ไม่มีข้อบังคับเรื่องการดำเนิดคอร์ด เพลงร็อกบางเพลงเหมือนเพลงพื้นบ้าน บางเพลงเหมือนเพลงบัลลาดหรือเพลงพรรณนาเรื่อง และบางเพลงเหมือนเพลงคลาสสิก ส่วนอารมณ์เพลงนั้นบางเพลงเกรี้ยวกราด บางเพลงใช้อารมณ์ดิบ บางเพลงปลอบประโลมใจ บางเพลงอ่อนโยน บางเพลงปลุกใจให้ฮึกเหิม บางเพลงต่อต้านสังคม บางเพลงบอกให้รวมรักสามัคคี เครื่องดนตรีที่ใช้ประสมวงร็อก ใช้ชนิดเดียวกันกับวงสำหรับเพลงป๊อป นักดนตรีที่ได้ชื่อว่าเป็นราชาเพลงร็อกในยุคแรกคือ เอลวิส เพรสลีย์ (Elvis Presley)

ข้อมูลจาก: สุดใจ ทศพร และคณะ. หนังสือเรียนสาระการเรียนรู้ศิลปะ ดนตรี ม.4-ม.6. กรุงเทพฯ : อักษรเจริญทัศน์, 2550.