๒. การใช้คำขึ้นต้น คำสรรพนาม และคำลงท้ายในการเขียนหนังสือ

๒.๑ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
คำขึ้นต้น          ขอเดชะฝ่าละอองธุลีพระบาท ปกเกล้าปกกระหม่อม
                      ข้าพระพุทธเจ้า (ออกชื่อเจ้าของหนังสือ) ขอพระราชทานพระบรมราโชวาสกราบบังคมทูลพระกรุณาทราบฝ่าละอองธุลีพระบาท
คำสรรพนาม     บุรุษที่ ๑ – ข้าพระพุทธเจ้า
                      บุรุษที่ ๒ – ใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาท
คำลงท้าย         ควรมิควรแล้วแต่จะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม ขอเดชะ
                      ข้าพระพุทธเจ้า...(ลงชื่อ) (หรือจะเอาคำว่า ขอเดชะมาไว้ท้ายชื่อเจ้าของหนังสือก็ได้)

๒.๒ สมเด็จพระบรมราชินีนาถ
คำขึ้นต้น          ขอเดชะฝ่าละอองธุลีพระบาท ปกเกล้าปกกระหม่อม
                      ข้าพระพุทธเจ้า (ออกชื่อเจ้าของหนังสือ) ขอพระราชทานพระราชวโรกาสกราบบังคมทูลพระกรุณาทราบฝ่าละอองธุลีพระบาท
คำสรรพนาม     บุรุษที่ ๑ – ข้าพระพุทธเจ้า
                      บุรุษที่ ๒ – ใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาท
คำลงท้าย         ควรมิควรแล้วแต่จะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม ขอเดชะ
                      ข้าพระพุทธเจ้า...(ลงชื่อ) (หรือจะเอาคำว่า ขอเดชะมาไว้ท้ายชื่อเจ้าของหนังสือก็ได้)

๒.๓ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร
      สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
คำขึ้นต้น          ขอพระราชทานกราบบังคมทูล....(ออกพระนาม)..... ทราบฝ่าละอองพระบาท
สรรพนาม         บุรุษที่ ๑ – ข้าพระพุทธเจ้า
                      บุรุษที่ ๒ – ใต้ฝ่าละอองพระบาท
คำลงท้าย         ควรมิควรแล้วแต่จะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม
                      ข้าพระพุทธเจ้า ...(ลงชื่อ)

๒.๔  สมเด็จเจ้าฟ้า
คำขึ้นต้น         ขอพระราชทานกราบทูล............(ออกพระนาม)............. ทราบฝ่าพระบาท
สรรพนาม        บุรุษที่ ๑ – ข้าพระพุทธเจ้า
                     บุรุษที่ ๒ – ใต้ฝ่าพระบาท
คำลงท้าย        ควรมิควรแล้วแต่โปรดเกล้าโปรดกระหม่อม
                     ข้าพระพุทธเจ้า ...(ลงชื่อ)

๒.๕ พระบรมวงศ์ชั้นพระองค์เจ้า
คำขึ้นต้น         ขอประทานกราบทูล...(ออกพระนาม).........ทราบฝ่าพระบาท
สรรพนาม        บุรุษที่ ๑ – ข้าพระพุทธเจ้า
                     บุรุษที่ ๒ – ใต้ฝ่าพระบาท
คำลงท้าย        ควรมิควรแล้วแต่โปรดเกล้าโปรดกระหม่อม
                     ข้าพระพุทธเจ้า ...(ลงชื่อ)

๒.๖ พระเจ้าวรวงศ์เธอ (ที่มิได้ทรงกรม) และ พระอนุวงศ์ชั้นพระวรวงศ์เธอ (ที่ทรงกรม)
คำขึ้นต้น        กราบทูล.......(ออกพระนาม).... ทราบฝ่าพระบาท
สรรพนาม       บุรุษที่ ๑ – (ชาย) เกล้ากระหม่อม (หญิง) เกล้ากระหม่อมฉัน
                    บุรุษที่ ๒ – ฝ่าพระบาท
คำลงท้าย       ควรมิควรแล้วแต่จะโปรด

๒.๗ พระอนุวงศ์ชั้นพระวรวงศ์เธอ (ที่มิได้ทรงกรม)
คำขึ้นต้น       ทูล...........(ออกพระนาม)..........ทราบฝ่าพระบาท
สรรพนาม      บุรุษที่ ๑ – (ชาย) กระหม่อม (หญิง) หม่อมฉัน
                   บุรุษที่ ๒ – ฝ่าพระบาท
คำลงท้าย      ควรมิควรแล้วแต่จะโปรด

๒.๘ พระอนุวงศ์ชั้นหม่อมเจ้า
คำขึ้นต้น       ทูล...........(ออกพระนาม)..........
สรรพนาม      บุรุษที่ ๑ – (ชาย) กระหม่อม (หญิง) หม่อมฉัน
                   บุรุษที่ ๒ – ฝ่าพระบาท
คำลงท้าย      แล้วแต่จะโปรด

๒.๙ สมเด็จพระสังฆราช
คำขึ้นต้น       กราบทูล.................................
สรรพนาม      บุรุษที่ ๑ – (ชาย) เกล้ากระหม่อม  (หญิง) เกล้ากระหม่อมฉัน
                   บุรุษที่ ๒ – ฝ่าพระบาท
คำลงท้าย      ควรมิควรแล้วแต่จะโปรด

๒.๑๐ สมเด็จพระราชาคณะ และ รองสมเด็จพระราชาคณะ
คำขึ้นต้น      นมัสการ..................................
สรรพนาม     บุรุษที่ ๑ – (ชาย) กระผม ( หญิง ) ดิฉัน
                  บุรุษที่ ๒ – พระคุณเจ้า
คำลงท้าย     ขอนมัสการด้วยความเคารพอย่างยิ่ง

๒.๑๑ พระราชาคณะ
คำขึ้นต้น      นมัสการ..................................
สรรพนาม     บุรุษที่ ๑ – (ชาย) ผม ( หญิง ) ดิฉัน
                  บุรุษที่ ๒ – พระคุณเจ้า
คำลงท้าย     ขอนมัสการด้วยความเคารพอย่างสูง

๒.๑๒ พระภิกษุสงฆ์ทั่วไป
คำขึ้นต้น     นมัสการ.....................................
สรรพนาม    บุรุษที่ ๑ – (ชาย) ผม (หญิง) ดิฉัน
                 บุรุษที่ ๒ – ท่าน
คำลงท้าย    ขอนมัสการด้วยความเคารพ

๒.๑๓ ประธานองคมนตรี  นายกรัฐมนตรี  ประธานรัฐสภา  ประธานวุฒิสภา ประธานสภาผู้แทนราษฏร และประธานศาลฏิกา
คำขึ้นต้น     กราบเรียน.....................................
สรรพนาม    บุรุษที่ ๑ – ข้าพเจ้า กระผม ผม ดิฉัน
                 บุรุษที่ ๒ – ท่าน
คำลงท้าย    ขอแสดงความนับถืออย่างยิ่ง

หมายเหตุ    

           ตามปกติแล้วไม่เป็นที่นิยมที่บุคคลทั่วไปจะเขียนหนังสือกราบบังคมทูลโดยตรงต่อพระบาทสมเด็จพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระบรมราชินีนาถ หรือ พระราชวงศ์ที่ทรงอิสริยศักดิ์สูง ควรจะเขียนถึงราชเลขาธิการ หรือราชเลขานุการเพื่อนำความกราบบังคมทูล

ข้อมูลจาก    หนังสือเรียนภาษาไทย หลักภาษาไทย เล่ม๓ ของกรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ