คำราชาศัพท์
คำราชาศัพท์ หมายถึง ศัพท์สำหรับพระมหากษัตริย์
คำราชาศัพท์ใช้กับพระมหากษัตริย์ เจ้านายหรือพระบรมวงศานุวงศ์ พระสงฆ์และสุภาพชน
ลักษณะการใช้ราชาศัพท์
๑.สำหรับพระมหากษัตริย์
คำนามที่เป็นชื่อสิ่งของสำคัญที่ควรยกย่อง มีคำเติมหน้า
ได้แก่ พระบรมมหาราช พระบรมมหา พระบรมราช พระบรม พระอัคราช พระอัคร และพระมหา เช่น พระบรมมหาราชวัง พระบรมมหาชนก พระบรมราชชนนี พระบรมราชวงศ์ พระบรมอัฐิ พระบรมโอรสาธิราช พระอัครชายา พระมหาปราสาท พระมหาเศวตฉัตร
คำนามที่เป็นชื่อสิ่งไม่สำคัญและคำนั้นมักเป็นคำไทย นำหน้าด้วยคำว่า “ต้น” เช่น ม้าต้น ช้างต้น เรือนต้น และ
นำหน้าด้วย “หลวง” เช่น ลูกหลวง หลานหลวง รถหลวง เรือหลวง สวนหลวง ส่วน “หลวง” ที่แปลว่าใหญ่ ไม่จัดว่า
เป็นราชาศัพท์ เช่นภรรยาหลวง เขาหลวง ทะเลหลวง เป็นต้น นอกจากคำว่า “ต้น” และ “หลวง” ประกอบท้ายคำแล้ว
บางคำยังประกอบคำอื่นๆ อีก เช่น รถพระที่นั่ง เรือพระที่นั่ง รถทรง เรือทรง ม้าทรง ช้างทรง น้ำสรง ห้องสรง ของเสวย โต๊ะเสวย ห้องบรรทม เป็นต้น
๒. สำหรับเจ้านายหรือพระบรมวงศานุวงศ์ คือตั้งแต่สมเด็จพระบรมราชินีลงไปถึงหม่อมเจ้า
ใช้พระราชนำหน้า
เช่น พระราชเสาวนีย์ พระราชประวัติ พระราชดำรัlส พระราชกุศล พระราโชวาท
พระราโชบาย
ใช้พระนำหน้า
เช่น พระเศียร พระองค์ พระหัตถ์ พระทัย พระบาท เว้นแต่หม่อมเจ้าไม่ใช้ “พระ” นำหน้า ใช้ว่า เศียร องค์ หัตถ์ หทัย บาท เป็นต้น
คำสามัญ คำราชาศัพท์
หัว(พระมหากษัตริย์) พระเจ้า
ผม(พระมหากษัตริย์) เส้นพระเจ้า
หน้าผาก พระนลาฏ
ขนระหว่างคิ้ว พระอุณาโลม
จมูก พระนาสา,พระนาสิก
ปาก พระโอษฐ์
ลิ้น พระชิวหา
หู พระกรรณ
ดวงหน้า พระพักตร์
บ่า,ไหล่ พระอังสา
ปลายแขน พระกร
นิ้วมือ พระองคุลี
ท้อง พระอุทร
ขา, ตัก พระเพลา
เท้า พระบาท
ปอด พระปัปผาสะ
ผม พระเกศา,พระเกศ,พระศก
คิ้ว พระขนง,พระภมู
ดวงตา พระจักษุ,พระนัยนา,พระเนตร
แก้ม พระปราง
ฟัน พระทนต์
คาง พระหนุ
คอ พระศอ
หนวด พระมัสสุ
ต้นแขน พระพาหา,พระพาหุ
มือ พระหัตถ์
เล็บ พระนขา
เอว พระกฤษฎี,บั้นพระเอว
แข้ง พระชงฆ์
ขน พระโลมา
กระดูก พระอัฐิ