เรื่อง  ประวัติศาสตร์สมัยกรุงธนบุรี

สภาพของประเทศไทยหลังเสียกรุง ในปี พ.ศ.2310

        เมื่อไทยเสียกรุงศรีอยุธยาแก่พม่า ในวันอังคาร เดือน 5 (ราวเดือนเมษายน) ขึ้น 9 ค่ำในปี พ.ศ. 2310  หลังจากที่พม่าล้อมกรุง
อยู่นายถึง 1 ปี 2 เดือน สภาพของบ้านเมืองอยู่ในสภาพที่น่าสลดใจเป็นอย่างมาก บ้านเมือง วัดวาอาราม ถูกเผาทำลายเกือบหมดสิ้น แม้แต่พระพุทธรูป คือพระศรีสรรเพชญดาญาณ พม่าก็เผาเพื่อเอาทองคำ นำกลับไปเมืองพม่า เจ้านายและขุนนางจำนวนมาก ถูกจับเป็นเชลยไปยังกรุง      อังวะ ส่วนสมเด็จพระเจ้าเอกทัศน์ มหาดเล็กพาหลบหนีออกจากพระราชวัง ทรงอดพระกระยาหารอยู่ 10 วัน ก็สิ้นพระชนม์ เนเรียวสีหบดี แม่ทัพพม่ามอบหมายให้สุกี้เป็นแม่ทัพคุมพบประมาณ 3,000 คน ตั้งอยู่ที่ค่ายโพธิ์สามต้น และให้นายทองอินซึ่งเป็นคนไทยอยู่ฝ่ายพม่า ตั้งค่ายที่บริเวณเมืองธนบุรี แผ่นดินไทย มิได้ถูกพม่ายึดครองทุกเมือง เพียงแต่เก็บกวาดทรัพย์สินแต่ละเมืองเท่านั้น ผู้ที่เป็นเจ้าเมืองใหญ่ก็ถือโอกาสตั้งตัวเป็นอิสระแตกเป็นก๊กเป็นเหล่า เป็นชุมนุม ที่สำคัญ   5   ชุมนุมดังนี้คือ

ชุมนุมเจ้าพระยาพิษณุโลก (เรือง) เป็นชุมนุมที่ใหญ่ที่สุด มีอาณาเขตตั้งแต่ เมืองพิชัย - เมืองนครสวรรค์
ชุมนุมเจ้าพระฝาง (เรือน) มีอาณาเขตตั้งแต่เมืองแพร่ - น่าน - หลวงพระบาง มีความสามารถทางคาถาอาคม จึงตั้งตัวเป็นใหญ่อยู่ในสมณเพศ
ชุมนุมเจ้านครศรีธรรมราช (หนู) มีอาณาเขตตั้งแต่เมืองชุมพร - หัวเมืองมลายู
ชุมนุมเจ้าพิมาย (กรมหมื่นเทพพิพิธ) เป็นโอรสของพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ มีอาณาเขตตั้งแต่เมือง สระบุรี - พิมาย - แดนล้านช้างกัมพูชา
ชุมนุมพระยาตาก (สิน) หรือพระยาวชิรปราการ เป็นชุมนุมที่เล็กที่สุดแต่เข้มแข็งที่สุด ตั้งมั่นอยู่ที่จันทบุรี หัวเมืองชายทะเลทางภาคตะวันออกของกรุงศรีอยุธยา